بررسی یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های سیاسی تاریخ معاصر

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آیین رونمایی از کتاب «قمار» با حضورسید مهدی دزفولی مولف اثر، سید جواد حسینی، نویسنده و پژوهشگر ادبیات پایداری پنج شنبه ۲۵ اردیبهشت در سالن مجمع ناشران انقلاب اسلامی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برگزار شد.

 

در ابتدا سید مهدی دزفولی به شرح توضیحاتی درباره اثر داد و آن را بیان کننده ابعاد پنهان و ناشناخته یکی از مهم‌ترین پرونده‌های تاریخ روابط ایران و ایالات متحده آمریکا خواند.

 

در ادامه برنامه سید جواد حسینی این کتاب را موفق خواند و گفت: این اثر در این زمینه توانسته گامی موفق بردارد و نویسنده با بهره‌گیری از قلمی روان و تحلیلی، توانسته روایتی قابل تأمل از یکی از پیچیده‌ترین پرونده‌های سیاسی تاریخ معاصر ارائه دهد.

 

او در ادامه بیان کرد: تولید چنین آثاری می‌تواند موجب انباشت ادبیات تخصصی در حوزه‌های مغفول مانده تاریخی شود. هر اندازه این ادبیات غنی‌تر و دقیق‌تر باشد، امکان تحلیل عمیق‌تر و واقع‌بینانه‌تر از حوادث تاریخی نیز فراهم‌تر خواهد شد. کتاب مذکور با وجود نزدیک شدن به روایت واقعی از ماجرای مورد نظر، همچنان پرسش‌ها و ابهاماتی را در ذهن خواننده باقی می‌گذارد؛ موضوعاتی که احتمالاً در آینده و با گشایش‌های اسنادی و سیاسی، مجال طرح و بررسی بیشتری خواهند یافت.

 

این پژوهشگر با اشاره به دشواری‌ها و ظرافت‌های پژوهش در حوزه روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران، به ویژه در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، گفت: پرونده روابط ایران و آمریکا همواره با پیچیدگی‌ها و روایت‌های متعددی همراه بوده است. آنچه در این کتاب وجود دارد، بازخوانی تحلیلی و مستند از یکی از جنجالی‌ترین مقاطع این روابط، یعنی ماجرای مک‌فارلین است؛ مقطعی که از سویی با جنگ تحمیلی و از سوی دیگر با تلاش برخی جریان‌های داخلی برای گشایش در روابط خارجی گره خورده بود.

 

او افزود: رویکرد آمریکایی‌ها پس از انقلاب هیچ‌گاه از دستور کار خارج نشد و همواره تلاش‌هایی در جهت بازسازی این رابطه صورت می‌گرفت. اما واقعه ۱۳ آبان ۱۳۵۸ و تسخیر سفارت، این مسیر را وارد مرحله‌ای دیگر کرد. در دل همین بحران‌ها بود که برخی مسئولان وقت، با تکیه بر شرایط جنگ تحمیلی و گروگان‌گیری در لبنان، به‌دنبال کانال‌هایی برای گفت‌وگو با آمریکا بودند.

 

این پژوهشگر در بخش دیگری از سخنان خود به نقش شخصیت‌های برجسته‌ای چون آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، مهندس میرحسین موسوی و دکتر حسن روحانی اشاره کرد و گفت: نقش محوری آیت‌الله هاشمی در پرونده‌هایی همچون مک‌فارلین، قائم‌مقامی رهبری، قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ، موضوعی انکارناپذیر است و بدون شناخت درست از جایگاه و عملکردشان، فهم سیاسی آن دهه ممکن نخواهد بود.

 

حسینی همچنین با اشاره به اسناد و خاطرات منتشر شده، ادامه داد: در مسیر این بازخوانی، به نکات و ابهاماتی برخوردم که همچنان بی‌پاسخ مانده‌اند.از جمله واکنش قاطع حضرت امام (ره) به ورود مجلس در موضوع مک‌فارلین، و همچنین میزان آگاهی و نقش مقام معظم رهبری، که در آن دوران از ارکان اصلی نظام بودند.

 

در پایان این نشست، حسینی با تأکید بر ضرورت شکل‌گیری ادبیات تحلیلی در تاریخ‌نگاری سیاسی گفت: فضای دانشجویی و پژوهشی کشور ظرفیت ارزشمندی برای بازسازی روایت‌های تاریخی دارد. اگر بتوانیم قطعات پراکنده حوادث را کنار هم بگذاریم، به روایتی منسجم و واقعی‌تر از تاریخ دست خواهیم یافت.

 

به گزارش ایبنا: نمایشگاه کتاب تهران ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشت ماه در مصلی امام خمینی (ره) برگزار می شود.

 

برای مشاهده خبر در سایت ایبنا میتوانید اینجا را کلیک کنید. 

 

هاشمی رفسنجانی، کارگردان پرونده‌های دهه شصت/ مک فارلین قمرای برای ایران بود!

 

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، آیین رونمایی کتاب «قمار» با مضمون بازخوانی مذاکرات مخفیانه ایران و آمریکا، منتشرشده در انتشارات معارف، با حضور سید جواد حسینی، استاد دانشگاه امام صادق (ع) و سید مهدی دزفولی، نویسنده اثر، پنجشنبه ۲۵ اردیبهشت در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.

آثار کمی درباره مذاکره منتشر شده است

در ابتدا نویسنده کتاب «قمار» بیان کرد: این کتاب محصول کار پژوهشی است. سال ۱۳۹۹ چاپ اول کار را داشتیم که مربوط به مذاکرات مخفیانه ایران و آمریکا از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۵ بود. به جهت حساسیت ایران و آمریکا این پرونده مهم و کلیدی است.

سید مهدی دزفولی ادامه داد: الگوی مذاکرات به دلیل اشتباه بودن مذاکرات که با حواشی همراه بوده، حساسیت‌هایی هم داشته؛ لذا در دوره‌های مختلف از دوره آقای رفسنجانی تا دوره آقای روحانی مورد توجه قرار گرفت. ایران در این چهل سال اخیر، در این زمینه یک تا دو کتاب بیشتر منتشر نکرده و خیلی محدود درباره این مذاکرات کار شده است. مضاف بر اینکه در خارج از ایران مستند‌های بسیاری ساخته شد؛ اما در ایران یک مستند ساخته شد و خیلی هم راجع به این موضوع صحبت نشد.

وی افزود: نزدیک به چهل سال است که این سوال مطرح است که آقای روحانی در مذاکرات مک‌فارلین حضور داشته‌اند یا خیر. نکته بعدی آقای هاشمی است. ایشان در زمان حیات خود به طور خلاصه در خاطراتشان به این موضوع پرداخته است. همچنین بعضی از افراد که در این پرونده دخیل بودند، فوت شدند یا برخی همچنان و به دلایل مختلف تمایلی به مصاحبه ندارند.

دزفولی درباره پرونده مک‌فارلین گفت: پرونده مک‌فارلین همچنان مسائل باز بسیار زیادی دارد که باز بودن این مسائل پیچیدگی کار را بسیار می‌کند. اساساً پرونده مک‌فارلین نشان‌دهنده این است که یک جناح در کشور به دنبال مذاکرات بوده‌اند. «قمار» به نسبت کار‌هایی که در این سال‌ها منتشر شده است، کار خوبی است.

نویسنده کتاب «قمار» عنوان کرد: بعد از نگارش این کتاب، دو تا سه سند خارج از ایران منتشر شد. یکی از آن‌ها مربوط به مذاکرات صدام بود که به دنبال قضیه آمریکا بود. از طرفی دیگر مواضعی که خود سران سیاسی داشتند، مهم بود؛ چون اختلاف نظر‌های سیاسی کاملاً مشخص بود. فهم اتفاقات کمک می‌کند تا درک بهتری از دهه شصت داشته باشیم.

پرونده مک‌فارلین ریشه‌دار است

سید جواد حسینی، استاد دانشگاه امام صادق (ع)، بیان کرد: حوادث جمهوری اسلامی پس از انقلاب دارای پرونده‌های سیاسی بسیار است. اگر از ابتدای انقلاب نگاه کنید، پرونده‌های بسیاری وجود دارد که یکی از آن مسائل مک‌فارلین است، معتقدم مک‌فارلین و مسئله ایران و آمریکا ریشه‌دار است و هر بار خود را با یک واقعه نشان داده و در دولت‌های مختلف خود را به یک شکل نشان داده است. آمریکایی‌ها پس از انقلاب، همچنان مسئله ارتباط ایران با آمریکا را دارند؛ لذا یکی از پیچیده‌ترین مسائل، مسئله مک‌فارلین است.

وی ادامه داد: درباره رابطه ایران و آمریکا همواره در بین برخی افراد در جمهوری اسلامی ایران تلاش شد مسائل پیگیری و سپس حل شود. آنچه در مسئله مک‌فارلین به عنوان بهانه مذاکرات مطرح شد، مسئله دفاع مقدس و جنگ است. جنگ ایران و عراق بازیگران دیگری مانند عربستان و شوروی داشت؛ لذا پیروز شدن ایران یک معنی و پیروز شدن عراق معنی دیگر داشت. آنچه بهانه ورود اطلاعات و آمدن هیئت آمریکایی شد، این مسئله بود.

مک‌فارلین برای ایران یک قمار بود

حسینی درباره‌کتاب «قمار» عنوان کرد: «قمار» عنوان خوبی برای کتاب است. ممکن است این ریسک منجر به نفع بسیار یا منجر به زیان بسیاری شود. مک‌فارلین برای ایران یک قمار بود که در دولت‌های مختلف نشان داده شده است. این مذاکرات و قمار به نفع ایران نبوده است.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) افزود: نقطه اصلی این کتاب که جای تبریک به نویسنده دارد، این است که این ماجرا یک بار بازخوانی شده است. ماجرای مک‌فارلین داستان یک قتل است که یک کارآگاه تمام شواهد را کنار هم قرار می‌دهد و تحلیل و بررسی می‌کند.

حسینی درباره مک‌فارلین گفت: مک‌فارلین تلاش کرده با بخشی از داده‌های این پرونده، پرونده را جمع کند و تحلیلی ارائه دهد. سه جریان در ماجرای مک‌فارلین وجود داشت و در این ماجرا شخصیت‌های بزرگ نقش‌آفرینی داشتند.

وی ادامه داد: در فضای تاریخی، تحلیلی و دانشی می‌توانیم تکه‌های مختلف یک واقعه را کنار هم قرار دهیم و تلاش کنیم یک روایت کامل از ماجرا به مخاطب ارائه دهیم. یکی از کار‌های اثرگذار در جریان‌شناسی این است که ما کتاب‌های متعدد داشته باشیم. در این کتاب تا حدودی به ماجرای مک‌فارلین نزدیک شده‌ایم؛ اما در این کتاب ذکر شده است که جنبه‌هایی از مک‌فارلین نیامده است.

وی افزود: این کتاب خوب است و تلاش خوبی صورت گرفته و نویسنده قلم خوبی داشته؛ اما جنبه‌هایی از ماجرا نیاز دارد در کتاب‌های بعدی چاپ شود. در «قمار» نویسنده تلاش کرده مطلب تحلیلی خود را با ضمایم همراه کند.

هاشمی رفسنجانی، یکی از شخصیت‌های فعال دهه شصت

حسینی بیان کرد: کارگردان بسیاری از پرونده‌های دهه شصت، مرحوم هاشمی رفسنجانی است. ایشان به علت هوش سیاسی‌ای که داشت، سعی کرد در ماجرا‌های مختلف حضور داشته باشد و کوشید یک سری پرونده را به دست بگیرد؛ اما فعال بودن ایشان در پرونده‌های مختلف نشان می‌دهد یکی از شخصیت‌های فعال در دهه شصت بوده است.

وی افزود: این کتاب یکی از پرونده‌های مهم تاریخ جمهوری اسلامی در دهه شصت است. یکی از پرونده‌هایی که در دهه‌های بعد هم تأثیرگذار بود، همین پرونده مک‌فارلین است. همچنین کمی هم باید به مسئولانی که در دهه شصت فعالیت می‌کردند، حق بدهیم. سی و هفت کشور به عراق کمک می‌کردند. آقای هاشمی به دنبال پیروزی و سپس صلح بود. سال ۱۳۶۵ نیازمند یک سری امکانات بودند و تأمین این امکانات نظامی برای ما سخت بود.

پرونده مک‌فارلین دارای چند متغیر است

وی درباره تحریم تاریخ بیان کرد: اگر بخواهیم تاریخ را تحریم کنیم، نمی‌توانیم یک واقعه را از دل آن دربیاوریم و با اتفاقات امروزی مقایسه کنیم. باید در آن فضا قرار بگیریم و تجسم کنیم و بعد تصمیم بگیریم چطور قضاوت کنیم. در دهه شصت پرونده‌های بسیار زیادی وجود دارد که جذاب‌اند و برخی از پرونده‌های دهه شصت، اتفاقات اخیر را رقم می‌زنند.

حسینی افزود: پرونده مک‌فارلین دارای چند متغیر است و افراد مختلفی در آن نقش دارند. ما اگر روایت و تحلیل نکنیم، دشمنان روایت می‌کنند و روایت اول را هم رقم می‌زنند. این کتاب تلاش خوبی کرده تا روایت اول و اصلی را رقم بزند.

هاشمی رفسنجانی، کارگردان پرونده‌های دهه شصت/ مک‌فارلین برای ایران یک قمار بود

 

به گزارش جامعه ایده آل؛آیین رونمایی کتاب «قمار» با مضمون بازخوانی مذاکرات مخفیانه ایران و آمریکا، منتشرشده در انتشارات معارف، با حضور سید جواد حسینی، استاد دانشگاه امام صادق(ع) و سید مهدی دزفولی، نویسنده اثر، پنجشنبه 25 اردیبهشت در غرفه مجمع ناشران انقلاب اسلامی برگزار شد.

آثار کمی درباره مذاکره منتشر شده است
در ابتدا نویسنده کتاب «قمار» بیان کرد: این کتاب محصول کار پژوهشی است. سال ۱۳۹۹ چاپ اول کار را داشتیم که مربوط به مذاکرات مخفیانه ایران و آمریکا از سال ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۵ بود. به جهت حساسیت ایران و آمریکا این پرونده مهم و کلیدی است.
سید مهدی دزفولی ادامه ‌داد: الگوی مذاکرات به دلیل اشتباه بودن مذاکرات که با حواشی همراه بوده، حساسیت‌هایی هم داشته؛ لذا در دوره‌های مختلف از دوره آقای رفسنجانی تا دوره آقای روحانی مورد توجه قرار گرفت. ایران در این چهل سال اخیر، در این زمینه یک تا دو کتاب بیشتر منتشر نکرده و خیلی محدود درباره این مذاکرات کار شده است. مضاف بر اینکه در خارج از ایران مستندهای بسیاری ساخته شد؛ اما در ایران یک مستند ساخته شد و خیلی هم راجع به این موضوع صحبت نشد.
وی افزود: نزدیک به چهل سال است که این سوال مطرح است که آقای روحانی در مذاکرات مک‌فارلین حضور داشته‌اند یا خیر. نکته بعدی آقای هاشمی است. ایشان در زمان حیات خود به طور خلاصه در خاطراتشان به این موضوع پرداخته‌ است‌. همچنین بعضی از افراد که در این پرونده دخیل بودند، فوت شدند یا برخی همچنان و به دلایل مختلف تمایلی به مصاحبه ندارند.
دزفولی درباره پرونده مک‌فارلین گفت: پرونده مک‌فارلین همچنان مسائل باز بسیار زیادی دارد‌ که باز بودن این مسائل پیچیدگی کار را بسیار می‌کند‌. اساساً پرونده مک‌فارلین نشان‌دهنده این است که یک جناح در کشور به دنبال مذاکرات بوده‌‌اند‌. «قمار» به نسبت کارهایی که در این سال‌ها منتشر شده است، کار خوبی است.
نویسنده کتاب «قمار» عنوان کرد: بعد از نگارش این کتاب، دو تا سه سند خارج از ایران منتشر شد. یکی از آن ها مربوط به مذاکرات صدام بود که به دنبال قضیه آمریکا بود‌. از طرفی دیگر مواضعی که خود سران سیاسی داشتند، مهم بود؛ چون اختلاف نظرهای سیاسی کاملاً مشخص بود. فهم اتفاقات کمک می‌کند تا درک بهتری از دهه شصت داشته باشیم.
پرونده مک‌فارلین ریشه‌دار است
سید جواد حسینی، استاد دانشگاه امام صادق(ع)، بیان کرد: حوادث جمهوری اسلامی پس از انقلاب دارای پرونده‌های سیاسی بسیار است. اگر از ابتدای انقلاب نگاه کنید، پرونده‌های بسیاری وجود دارد که یکی از آن مسائل مک‌فارلین است، معتقدم مک‌فارلین و مسئله ایران و آمریکا ریشه‌دار است و هر بار خود را با یک واقعه نشان داده و در دولت‌های مختلف خود را به یک شکل نشان داده است. آمریکایی‌ها پس از انقلاب، همچنان مسئله ارتباط ایران با آمریکا را دارند. لذا یکی از پیچیده‌ترین مسائل، مسئله مک‌فارلین است.
وی ادامه ‌داد: درباره رابطه ایران و آمریکا همواره در بین برخی افراد در جمهوری اسلامی ایران تلاش شد مسائل پیگیری و سپس حل شود. آنچه در مسئله مک‌فارلین به عنوان بهانه مذاکرات مطرح شد، مسئله دفاع مقدس و جنگ است. جنگ ایران و عراق بازیگران دیگری مانند عربستان و شوروی داشت. لذا پیروز شدن ایران یک معنی و پیروز شدن عراق معنی دیگر داشت. آنچه بهانه ورود اطلاعات و آمدن هیئت آمریکایی شد، این مسئله بود.‌
مک‌فارلین برای ایران یک قمار بود
حسینی درباره‌کتاب «قمار» عنوان کرد: «قمار» عنوان خوبی برای کتاب است. ممکن است این ریسک منجر به نفع بسیار یا منجر به زیان بسیاری شود. مک‌فارلین برای ایران یک قمار بود که در دولت‌های مختلف نشان‌ داده شده است. این مذاکرات و قمار به نفع ایران نبوده است.
استاد دانشگاه امام صادق(ع) افزود: نقطه اصلی این کتاب که جای تبریک به نویسنده دارد، این است که این ماجرا یک بار بازخوانی شده است. ماجرای مک‌فارلین داستان یک قتل است که یک کارآگاه تمام شواهد را کنار هم قرار می‌دهد و تحلیل و بررسی می‌کند.
حسینی درباره مک‌فارلین گفت: مک‌فارلین تلاش کرده با بخشی از داده‌های این پرونده، پرونده را جمع کند و تحلیلی ارائه دهد. سه جریان در ماجرای مک‌فارلین وجود داشت و در این ماجرا شخصیت‌های بزرگ نقش‌آفرینی داشتند.
وی ادامه داد: در فضای تاریخی، تحلیلی و دانشی می‌توانیم تکه‌های مختلف یک واقعه را کنار هم قرار دهیم و تلاش کنیم یک روایت کامل از ماجرا به مخاطب ارائه دهیم. یکی از کارهای اثرگذار در جریان‌شناسی این است که ما کتاب‌های متعدد داشته باشیم. در این کتاب تا حدودی به ماجرای مک‌فارلین نزدیک شده‌ایم؛ اما در این کتاب ذکر شده است که جنبه‌هایی از مک‌فارلین نیامده است‌.
وی افزود: این کتاب خوب است و تلاش خوبی صورت گرفته و نویسنده قلم خوبی داشته؛ اما جنبه‌هایی از ماجرا نیاز دارد در کتاب‌های بعدی چاپ شود. در «قمار» نویسنده تلاش کرده مطلب تحلیلی خود را با ضمایم همراه کند.
هاشمی رفسنجانی، یکی از شخصیت‌های فعال دهه شصت
حسینی بیان کرد: کارگردان بسیاری از پرونده‌های دهه شصت، مرحوم هاشمی رفسنجانی است. ایشان به علت هوش سیاسی‌ای که داشت، سعی کرد در ماجراهای مختلف حضور داشته باشد و کوشید یک سری پرونده را به دست بگیرد؛ اما فعال بودن ایشان در پرونده‌های مختلف نشان می‌دهد یکی از شخصیت‌های فعال در دهه شصت بوده است.
وی افزود: این کتاب یکی از پرونده‌های مهم تاریخ جمهوری اسلامی در دهه شصت است. یکی از پرونده‌هایی که در دهه‌های بعد هم تأثیرگذار بود، همین پرونده مک‌فارلین است. همچنین کمی هم باید به مسئولانی که در دهه شصت فعالیت می‌کردند، حق بدهیم. سی و هفت کشور به عراق کمک می‌کردند. آقای هاشمی به دنبال پیروزی و سپس صلح بود. سال ۱۳۶۵ نیازمند یک سری امکانات بودند و تأمین این امکانات نظامی برای ما سخت بود.
پرونده مک‌فارلین دارای چند متغیر است
وی درباره تحریم تاریخ بیان کرد: اگر بخواهیم تاریخ را تحریم کنیم، نمی‌توانیم یک واقعه را از دل آن دربیاوریم و با اتفاقات امروزی مقایسه کنیم‌. باید در آن فضا قرار بگیریم و تجسم کنیم و بعد تصمیم بگیریم چطور قضاوت کنیم. در دهه شصت پرونده‌های بسیار زیادی وجود دارد که جذاب‌اند و برخی از پرونده‌های دهه شصت، اتفاقات اخیر را رقم می‌زنند.
حسینی افزود: پرونده مک‌فارلین دارای چند متغیر است و افراد مختلفی در آن نقش دارند. ما اگر روایت و تحلیل نکنیم، دشمنان روایت می‌کنند و روایت اول را هم رقم می‌زنند. این کتاب تلاش خوبی کرده تا روایت اول و اصلی را رقم بزند.

 

برای مشاهده متن خبر در سایت، می توانید اینجا را کلیک کنید. 

 

رونمایی از چاپ جدید کتاب قمار و نقد و بررسی در نمایشگاه کتاب تهران

رونمایی از چاپ سوم کتاب قمار، بحث و بررسی مفصل پیرامون مذاکرات مک فارلین

 

چاپ سوم کتاب «قمار»، پیرامون مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا در سال 1365 که به پرونده مک فارلین مشهور شد به نمایشگاه کتاب خواهد رسید. امسال سی و نهمین سالگرد سفر جنجالی و تاریخی برخی از مقامات آمریکایی در اوج جنگ ایران و عراق در خرداد سال 1365 به تهران است و در میانه مذاکرات کنونی ایران و آمریکا بحث مفصلی درباره آن پرونده خواهیم داشت.

 

چاپ جدید این کتاب که با طراحی صفحه، طراحی جلد و ویراست جدید است بر عهده نشر معارف است. پیش از این دو چاپ از این کتاب در سال های 1399 و 1401 توسط انتشارات شهید کاظمی راهی بازار شده بود. مستند قمار هم در سال 1399 تولید و عرضه شد که مکملی بر این کتاب و مباحث آن است که در آپارات و یوتیوب قابل دسترسی و مشاهده است. 

 

این کتاب روز یکشنبه 21 اردیبهشت ماه ساعت 16.45 در سالن مجمع ناشران انقلاب اسلامی توسط کارشناسان و صاحب نظران مورد نقد و بررسی قرار خواهد گرفت. 

قسمت سوم برنامه ویرگول

برای مشاهده قسمت سوم برنامه ویرگول پیرامون مسائل اقتصادی دولت چهاردهم می توانید اینجا را کلیک کنید. 

 

قسمت دوم برنامه ویرگول

برای مشاهده قسمت دوم برنامه ویرگول پیرامون سیاست خارجی می توانید اینجا را کلیک کنید. 

 

قسمت اول فصل دوم برنامه ویرگول پلاس

انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در حالی برگزار شد که فضای خاص شکل گرفته نیاز به تحلیل و بررسی جدی دارد. به همین دلیل فصل دوم برنامه ویرگول را تولید کرده ایم که قسمت اول آن در ادامه تقدیم می شود. 

برای مشاهده این قسمت میتوانید اینجا را کلیک نمائید. 

 

مصاحبه با خبرگزاری ایرنا/ پشت‌پرده سقوط هواپیمای C۱۳۰، خرابکاری بود؟

مهدی دزفولی تهیه‌کننده و کارگردان مستند «معمای C۱۳۰» که چندی پیش از شبکه افق پخش شد و در حال حاضر به صورت آنلاین در دسترس است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره این اثر توضیح داد: این مستند روایتی از سقوط هواپیمای فرماندهان ارتش و سپاه در تاریخ ۷ مهرماه سال ۶۰ است. اتفاقی که درست فردای عملیات ثامن‌الائمه به‌عنوان اولین عملیات بزرگ و پیروزمندانه ایران در جنگ تحمیلی رخ داد.

وی گفت: یک سال از شروع جنگ و سه ماه از عزل بنی‌صدر از فرماندهی کل قوا گذشته بود و اولین عملیات موفق ایران که منجر به شکست حصر آبادان هم شد، در این مقطع رقم خورده بود. در این پرواز، فرماندهان اصلی جنگ حضور داشتند.

 

از شهید فلاحی که رئیس ستاد ارتش و شهید نامجو که وزیر دفاع بودند، تا شهید فکوری که فرمانده نیروی هوایی بود، شهید کلاهدوز که قائم‌مقام سپاه و شهید جهان‌آرا که فرمانده سپاه خرمشهر بود. در واقع این اتفاق، حادثه‌ای بود که شیرینی آن عملیات پیروزمندانه را تلخ کرد و مسیر جنگ را هم تغییر داد.

این مستندساز در توضیح بیشتر این تغییر مسیر، گفت: براساس اسناد و مدارک موجود که در مستند هم به آن اشاره می‌شود، قرار بر این بود که این فرماندهان با این پرواز، نزد حضرت امام(ره) بروند و طرح شروع عملیات بازپس‌گیری خرمشهر در همان پاییز سال ۶۰ را ارائه دهند. این عملیات با سقوط این هواپیما، برای چند ماه به تعویق می‌افتد و مسیر جنگ به سمتی می‌رود که رویارویی‌ها، ادامه‌دار شود. براساس نظر این فرماندهان، قرار بر این بود که بعد از فتح خرمشهر در آن تاریخ، جنگ هم به پایان برسد.

شهدایی که همه سابقه تهدید به ترور داشتند

وی افزود: نکته مهم این است که تمام فرماندهان حاضر در این پرواز غیر از شهید جهان‌آرا که سن و سال چندانی هم نداشت، سابقه ترور داشتند. شهید فلاحی در ماجراهای کردستان سابقه ترور داشت. شهید نامجو به دلیل مباحث مرتبط با انفجار دفتر نخست‌وزیری که یک ماه قبل‌تر اتفاق افتاده بود، در معرض ترور بود.

شهید فکوری به دلیل عملیات حمله به پایگاه‌های اچ‌۳ که بسیار هم غافل‌گیرکننده بود، از سوی ارتش بعث تهدید به ترور شده بود. شهید کلاهدوز هم از آنجایی که پیش از انقلاب در گارد جاویدان شاه بود و بعد از انقلاب هم قائم‌مقام سپاه شده بود، یک ماه قبل‌تر مانند شهید نامجو در انفجار دفتر نخست‌وزیری حضور داشت و توانستند از آن اتفاق جان سالم به در ببرد.

هنوز هم علت دقیق سقوط آن هواپیما مشخص نشده است. معلوم نیست با نقص فنی مواجه بوده‌ایم یا با خرابکاری و بمب‌گذاری

دزفولی در بخش دیگری از توضیحات خود گفت: ما در سال ۱۳۹۵سراغ این پرونده رفتیم و تا سال‌ها این پرونده مغفول واقع شده بود. گویی زیر گردوخاک دفن شده بود و کسی تمایلی به پرداختن به آن نداشت.

در عین اینکه این پرونده هنوز برای نزدیکان این شهیدان، حل نشده باقی مانده و هنوز هم علت دقیق سقوط آن هواپیما مشخص نشده است. معلوم نیست با نقص فنی مواجه بوده‌ایم یا با خرابکاری و بمب‌گذاری.

این مستندساز در پاسخ به اینکه آیا در پژوهش‌هایی که داشته‌اند به پاسخی برای دلیل این سقوط رسیده‌اند یا خیر، هم گفت: براساس همان روایتی که در مستند هم وجود دارد، براساس تحقیقات ما خرابکاری افراد نفوذی در این ماجرا، نقش اصلی را داشته است.

به‌ویژه که در این سانحه برخلاف نمونه‌های مشابه، خلبان و تیم پروازی سالم ماندند و خود آنها بعدها شهادت دادند که شاهد یک خرابکاری بوده‌اند. گویا قبل از پرواز شخصی قسمت مربوط به پاور هواپیما را دستکاری کرده است.

کارگردان مستند «معمای C۱۳۰» درباره تعدد موضوعاتی همچون سابقه کشمیری و یا پرونده عباس زری‌باف که در این مستند به‌صورت فهرست‌وار به آنها اشاره شده است هم گفت: داستان اصلی این بود که ما پیش از این کار، هیچ مستندی نداشتیم که به‌طور مفصل در آن درباره موضوع نفوذ به مراجع کلیدی نظامی اعم از ارتش و سپاه صحبت شده باشد. این اولین مستندی است که در آن از بهمن ۵۷ تا مهر ۶۰ موارد مربوط به نفوذ، بررسی شده است.

وی با اشاره به دیدگاه‌های مختلف درباره پرونده سقوط C۱۳۰ افزود: آقای فرقانی که ما در زمان ساخت مستند به دنبالش بودیم اما به آمریکا سفر کرده بود، بعدها به بهانه همین مستند، با بی‌بی‌سی مصاحبه کرد، معتقد است که حادثه به دلیل خرابکاری نبوده است. ما اما تلاش داشتیم به این موضوع بپردازیم که در این اتفاق، بحث نفوذ بسیار جدی بوده است.

در پرونده‌های مشابه شاید به کشمیری پرداخته شده باشد اما به سوژه‌ای مانند محمدرضا کلاهی آن‌گونه که باید پرداخته نشده است. نباید از کنار این پرونده‌ها ساده عبور می‌کردیم. به همین دلیل در مستند نیاز به مقدمه‌چینی داشتیم تا بگوییم موضوع نفوذ واقعا گزاره‌ای قابل تأمل است.

این مستندساز با تشریح برخی از ابعاد فنی مرتبط با پرونده این سقوط ادامه داد: حتی شرکت هواپیمایی سازنده این مدل هواپیما، در سایت رسمی و صفحه ویکی‌پدیای مربوط به سقوط هواپیماهای C۱۳۰ این سانحه را در بخش سوانح مشکوک قرار داده‌اند که دلیلش مشخص نیست.

مساله نفوذ کشمیری

وی درباره استفاده از مصاحبه‌های آرشیوی در فرآیند ساخت مستند «معمای C۱۳۰» توضیح داد: همه مصاحبه‌های این مستند را خودم گرفتم. در مجموع ۶ مصاحبه در این مستند داریم که طیف‌های مختلف از ابراهیم یزدی تا حسن عباسی را شامل می‌شود. با آقای صولتی خلبان این پرواز هم گفت‌وگو داشتیم. همه این مصاحبه‌ها هم تولیدی است. باقی جزییات تصویری این مستند هم با پیگیری خودمان به‌دست آمد و مربوط به مستندهای دیگر نبود.

این مستندساز گفت: براساس اسناد، از شب ۲۲ بهمن ۵۷، رکن دو ارتش که مغز متفکر سیستم امنیتی و اطلاعاتی ارتش بوده است، مورد هجمه قرار می‌گیرد چرا که خیلی از گروه‌های آن موقع از مجاهدین خلق تا حزب توده می‌دانستند اینجا چقدر جای مهمی است و سعی کردند اسناد آن را به دست بیاورند.

عده‌ای بلافاصله بعد از پیروزی انقلاب در این رکن سمت می‌گیرند. مسعود کشمیری یکی از آنهاست که به نمایندگی از دفتر مهندس بازرگان برای نیروی هوایی حکم می‌گیرد. سعید حجاریان برای نیروی دریایی حکم می‌گیرد و حکم نیروی زمینی هم به حبیب‌اله داداشی می‌رسد. خود همین کشمیری که بعدها مسئول بررسی پرونده کودتای نوژه می‌شود، خیلی از اسناد را به عنوان کاغذ باطله از این مرکز خارج می‌کرده است.

دزفولی تاکید کرد: در همین سال‌های اخیر در برخی ترور دانشمندان هسته و خرابکاری‌ها شاهد نشانه‌های نفوذ بودیم. آقای یزدی تحلیلی در این مستند ارائه کرده که به نظرم تا حد زیادی درست است. او می‌گوید «ما سه واکنش را برای زمین زدن انقلاب اسلامی شاهد بودیم. اولین مرحله بی‌ثبات‌سازی بود که در همان سال‌های اول در گوشه‌وکنار کشور، شاهدش بودیم و مهار شد. مرحله دوم جنگ بود که ایران از آن هم عبور کرد. مرحله سوم، نفوذ است که به‌نظر می‌رسد ما هنوز به‌صورت جدی با آن درگیر هستیم»

کارگردان مستند «معمای C۱۳۰» درباره سروشکل ساده این مستند از منظر فنی هم گفت: قبول دارم این مستند سروشکل ساده‌ای دارد چراکه اولا با هزینه شخصی تولید شد و خودم دغدغه‌اش را داشتم. دوم اینکه به هرجایی که مراجعه می‌کردیم، هیچ چیز در اختیارمان نمی‌گذاشتند، از آرشیو و اطلاعات گرفته تا مصاحبه.

طلوع و غروب یک حزب به چاپ رسید

 

سرانجام پس از قریب به 8 سال، کتاب تاریخ شفاهی حزب جمهوری اسلامی توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی به چاپ رسید و روانه بازار نشر شد. رونمایی از این اثر در نیمه آذرماه انجام خواهد شد و اطلاعات بعدی پیرامون آن به اطلاع علاقمندان خواهد رسید.

 

برای تهیه این کتاب و دریافت اطلاعات پیرامون آن می توانید به این لینک مراجعه کنید. 

 

کتاب تاریخ شفاهی حزب جمهوری اسلامی از سال های پیش از تاسیس حزب تا پایان فعالیت های آن در اردیبهشت ماه 1366 راه شامل می شود و در بیش از 10 فصل موارد مهم تاریخ معاصر که به حزب جمهوری اسلامی مربوط می شود را مورد بحث و بررسی جدی قرار داده است.