فیلم صحبت های من در رونمایی مستند زمزمه های گمشده در دور دست / سینما آزادی تهران
برای مشاهده فیلم صحبت های من در مراسم رونمایی مستند زمزمه های گمشده در دور دست می توانید اینجا را کلیک نمائید.
برای مشاهده فیلم صحبت های من در مراسم رونمایی مستند زمزمه های گمشده در دور دست می توانید اینجا را کلیک نمائید.
گروه سینمایی هنرآنلاین: سیدمهدی دزفولی یکی از تهیهکنندگان «زمزمههای گمشده در دوردست» در گفتگو با هنرآنلاین درباره موضوع این مستند گفت: شاید یکی از تبعات پنهان وضعیت بد اقتصادی، مهاجرت باشد که به چشم سیاستمداران و اقتصاددانان نیاید اما تاثیر بسیار منفی بر جامعه ایران میگذارد.
وی ادامه داد: ما اگر چه کشوری هستیم که در سه دهه اخیر درگیر جنگ داخلی و خارجی نبودیم اما در جمع ۱۰ کشوری هستیم که مهاجرت از آن بسیار زیاد و این مساله قابل تامل است. طبق آمار غیررسمی سالانه بیش از یکصد هزار نفر از ایران مهاجرت میکنند که بسیاری از این افراد نخبگان جامعه ایران هستند؛ مانند خونی که از بدن یک انسان میرود و باعث مرگ تدریجی یک فرد میشود.
تهیهکننده مستند «زمزمههای گمشده در دوردست» تاکید کرد: وقتی به مهاجرت توجه نشود در میانمدت آسیبهای فراوان آن آشکار میشود که تاکنون هم مشخص شده است. هدف ما در «زمزمههای گمشده در دوردست» توجه به آسیبی است که به جامعه ایران وارد میشود. البته در این حوزه جسته و گریخته کارهایی انجام شده اما منسجم نبوده است، پس ما دنبال این هستیم که کار مسنجمی در این حوزه انجام دهیم که این مستند اولین حرکت در این زمینه بوده است.
دزفولی درباره همکاری خود با منصور فروزش کارگردان «زمزمههای گمشده در دوردست» بیان کرد: این مستند جدیدترین پروژه من و منصور فروزش است که بیش از یک دهه آشنایی و رفاقت جدی داریم و در این سالها پروژههای متعدد را با یکدیگر به انجام رساندیم. خدا را شاکرم «زمزمههای گمشده در دوردست» همانند کارهای قبلی، تجربه خوب و موفقی هم برای هر دو نفر ما بود.
وی ادامه داد: سال ۱۳۹۸ وقتی بحث تولید این مستند مطرح شد، من به عنوان یکی از تهیهکنندگان کار تمام تلاش خود را به کار بستم تا به سرانجام برسد و کار خوبی از آب دربیاید و بتوانم پشتیبانی خوبی از کارگردان و این پروژه انجام دهم. تصور میکنم نتیجه هم گرفتیم و از این بابت خوشحالم.
تهیهکننده «زمزمههای گمشده در دوردست» با اعلام این خبر که قرار است به زودی این مستند به نمایش عمومی برسد، گفت: طبق صحبتی که با دوستان مرکز مستند و تلویزیونی سوره شده، قرارست این مستند در محافل مختلف پس از رایزنیها از یک بستر مناسب پخش شود. همچنین این اثر برای جشنواره مستند سیما نیز ارسال شده است. البته «زمزمههای گمشده در دوردست» پیش از این در جشنواره جهانی فیلم فجر، بخش غیررقابتی جشنواره سینماحقیقت و امسال در بخش بازار جشنواره فیلم کن حضور داشت که اتفاقات مهم و خوبی برای این مستند بوده است.
دزفولی تاکید کرد: معتقدم اگر یک مستند خوب دیده نشود، هر چقدر هم کار خوبی باشد اما گویی ساخته نشده است. هدف مستند این است که حرف مهمی را به مخاطب خود برساند و به همین دلیل باید به خوبی دیده شود که در این مسیر، برگزاری نشست، کارگاه، تبلیغات در فضای مجازی و مراکز تخصصی و... همه به دیده شدن کار و شناساندن آن به مارکت و مخاطب مهم و اثرگذار است.
وی با بیان اینکه مخاطب اصلی این مستند افرادی هستند که میخواهند از ایران بروند و تصور میکنند حتما و قطعی آینده عالی و روشنی در انتظار آنهاست، افزود: ما در این مستند نشان میدهیم مهاجرت نسخه همگانی نیست و باید نگاه واقعبینانه به این مساله داشت، چرا که برای برخیها میتواند موفقیتآمیز باشد و برای بسیاری منجر به اتفاقات نامطلوب شود. مهاجرت مساله پیچیدهای است که سه ضلع دارد؛ کشور مبدا، مسیر عبور و کشور مقصد که برای پرداختن به مساله مهاجرت باید به این سه ضلع اصلی دقت کرد.
دزفولی در پایان درباره تجربه خود از تهیه این مستند خاطرنشان کرد: تهیه و تولید پروژه در اروپا، پرداختن به موضوعات فراموششده اجتماعی و همچنین برقراری ارتباط با طیف مختلف ایرانیان تجربه ارزشمندی برایم رقم زد که امیدوارم در کارهای بعدی نیز تکرار شود.
مستند ۶۰ دقیقهای «زمزمههای گمشده در دوردست» محصول مرکز مستند و تلویزیونی سوره است و پیش از این در بخش جنبی پانزدهمین جشنواره بینالمللی «سینماحقیقت» و بخش مستند زیر ذرهبین سیوهشتمین جشنواره فیلم فجر حضور داشته است. این مستند همچنین در بازار فیلم کَن که همزمان با هفتاد و پنجمین دوره جشنواره فیلم کَن برگزار شد، حضور داشت.
در خلاصه داستان «زمزمههای گمشده در دوردست» آمده است: گروهی از پناهجویان ایرانی و افغان در شهر کوچکی در صربستان زندگی میکنند. آنها برای زندگی بهتر میخواهند از مرزهای اروپا عبور کنند. این پناهجویان از آیندهای که برای خود متصور هستند، صحبت میکنند.
برای مشاهده اصل مصاحبه می توانید اینجا را کلیک نمائید.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مستند «زمزمههای گمشده در دور دست» به کارگردانی منصور فروزش و تهیهکنندگی مشترک مهدی دزفولی و منصور فروزش با موضوع مهاجرت به شرایط مهاجران غیر قانونی ایرانی در کمپ صربستان میپردازد.
مستند ۶۰ دقیقهای «زمزمههای گمشده در دور دست» که محصول سال ۱۴۰۰ است، پیش از این در بخش جنبی پانزدهمین جشنواره بینالمللی «سینماحقیقت» و بخش مستند زیر ذرهبین سیوهشتمین جشنواره بینالمللی فیلم فجر حضور داشته است. این اثر همچنین در بازار بینالمللی فیلم «کَن» که همزمان با هفتاد و پنجمین دوره جشنواره بینالمللی فیلم «کَن» برگزار شد، حضور داشت.
با یکی از تهیهکنندگان این فیلم مستند گفتگویی داشتیم که در ادامه میخوانید:
مهاجرت امروز در جامعه ما، تا چه اندازه مسئلهای جدی است که برای پرداختن به آن به سراغ ساخت یک اثر مستند رفتید؟
سال ۱۳۹۸ تولید این مستند آغاز شد، بخشی از مستند قبل از شیوع کرونا در صربستان کلید خورد، به دلیل شیوع این ویروس مدتی متوقف شد و بعد دوباره ساخت آن ادامه پیدا کرد. این مستند به طور کل خارج از ایران ساخته شده است و از آنجا که من و منصور فروزش معتقد بودیم که مهاجرت موضوع بسیار مهمی است و در سالهای اخیر جامعه ما بیش از همیشه درگیر آن است، تمام سعی خود را به کار بردیم تا اثری در خور و با کیفیت ساخته شود.
مهاجرت در چند دوره در کشور ما افزایش پیدا کرده است؛ پیش از انقلاب، دوره جنگ، دهه ۱۳۷۰، پس از اتفاقات سال ۱۳۸۸ و در نهایت مشکلات اقتصادی در سالهای اخیر دورههایی هستند که مهاجرت ایرانیان به دیگر کشورهای دنیا رشد چشمگیری داشته است. در این دوره اخیر موج مهاجرت به نظر بسیار بیشتر از همیشه است و به همین دلیل میتوان مهاجرت را مسئلهای مهم دانست که لازم است بسیار بیشتر از این به آن پرداخته شود.
با توجه به اینکه فیلم به موضوع ملتهب و خاصی چون مهاجرت غیر قانونی میپردازد، چقدر محدودیتها در کلیت اثر تأثیرگذار بوده و باعث شده تا به برخی مسائل نپردازید؟
در ایران ما با ممیزی چندانی مواجه نشدیم. در واقع میتوان گفت که هیچگونه سانسوری متوجه «زمزمههای گمشده در دور دست» نشد و تنها چند نکته کوچک که مشخصاً خط قرمز هستند و امکان نمایششان در ایران وجود ندارد به اندازه حدود ۴ دقیقه از فیلم حذف شدند.
علاوه بر این ما صحنههایی داشتیم که امکان پخش آنها وجود نداشت. افرادی که به شکل غیر قانونی مهاجرت میکنند معمولاً دچار مشکلات روحی میشوند که پخش بخشهایی از صحبتهایشان در یک مستند اصلاً به صلاح آنها نیست. در واقع به لحاظ اخلاقی انتشار این صحنهها درست نبود و ما تصمیم گرفتیم آنها را حذف کنیم.
در کمپهای پناهندگان نیز شرایطی خاص حاکم است. درواقع زن و مرد در هر شرایطی با هم هستند و این وضعیت باعث میشود گاه به دلیل مسائل ناموسی، دعواهای وحشتناک و حتی اتفاقات ناگوار بسیاری رخ دهد. به عنوان مثال زمان فیلمبرداری این مستند قتلی در آن کمپ رخ داده بود که به دلیل مسائل غیراخلاقی آن، ترجیح دادیم آن را در این مستند نشان ندهیم. در کمپ افغانستانیها که در فیلم شاهد هستید نیز اتفاقاتی رخ داد که اصلاً پرداختن به آنها اخلاقی و درست نبود.
در کل باید گفت که مهاجرت مسئلهای واقعاً پیچیده است که در پرداخت آن باید خیلی دقت کنیم. با این حال باید بگویم که «زمزمههای گمشده در دور دست» مستندی صریح است. مستندهای زیادی در این سالها با موضوع مهاجرت ساخته شده اما اینکه در اروپا با ایرانیان مهاجر به صورت صریح صحبت شود را تا امروز نمونهای ندیدهام.
مستند «زمزمههای گمشده در دور دست» به قدری مهاجرت غیر قانونی را تلخ و ناگوار به تصویر کشیده که مخاطب را از انجام این کار میترساند. آیا شما قصد داشتید واقعاً مخاطبی که چنین قصدی دارد را بترسانید و از انجام این کار منصرف کنید؟
مهاجرت به دو صورت انجام میشود، برخی افراد به صورت قانونی با توجه به موقعیتی که دارند این کار را انجام میدهند و درگیر مشکلات و مصائب مهاجرت غیر قانونی نمیشوند و اتفاقات دیگری برای آنها رقم میخورد، اما آنچه که در این مستند به آن میپردازیم مهاجرت غیر قانونی است؛ فرد مهاجر بدون سرمایه زیاد، تحصیلات، تخصص و… تصمیم میگیرد از کشور خارج شود و طبعا مسیر سختی را طی میکند.
ما سعی کردیم واقعیت موجود را روایت کنیم در اینباره که برخی تصور میکنند به هر شکل خود را به خاک اروپا برسانند، آنجا از آنها استقبال میشود و زندگی فوقالعادهای را آغاز میکنند اما واقعاً اینگونه نیست. بر خلاف مردم سوری، یمنی، افغانستانی و… که در این سالها درگیر جنگ داخلی بودهاند؛ ایرانیان تنها افرادی هستند که بدون وجود جنگ داخلی آمار مهاجرتی بالایی دارند.
مردم ایران اکثراً به دلیل وضعیت اقتصادی بد از کشور مهاجرت میکنند و مهاجرت غیر قانونی به آنها صدمات روحی بسیاری وارد میکند، چراکه آنها پلهای پشت سر خود را خراب کردهاند، با خیال و آرزوی دستیابی به یک زندگی خوب کشور را ترک کردهاند اما در شرایط بسیار بدتری قرار گرفتهاند، از نزدیکانشان دور شدهاند و حتی بسیاری مواقع اعضای خانوادهشان را در این مسیر از دست میدهند، آنها باید مدتی طولانی در یک کمپ بدون دسترسی به حقوق اولیه یک انسان زندگی کنند به طوری که حتی از آنها بارها دزدی میشود.
این مصائب و اتفاقات، مسائلی هستند که اکثر ایرانیان از آنها خبر ندارند و لازم است که اطلاعرسانیهای بیشتری در این مورد صورت بگیرد که این مستند میتواند قدمی در این راستا باشد.
با توصیفات شما میتوان گفت مهاجران غیر قانونی در شرایط بسیار بدتری از آنچه که در فیلم میبینیم، قرار میگیرند؟
بله، ما سعی کردیم بسیاری از اتفاقات ناگوار و وحشتناک را از فیلم حذف کنیم. مهاجرت غیر قانونی مسئله پیش پا افتاده و سادهای نیست و واقعاً موضوع پیچیدهای است. حتی شبکههای ماهوارهای که به عنوان شبکههای اپوزیسیون آنها را میشناسیم در سالهای اخیر چند مستند درباره مهاجرت غیر قانونی ایرانیان ساخته و پخش کردهاند که در همان مستندها که انتظار میرود رویکردشان در جهت مثبت نشان دادن این مسئله و تبلیغ اروپا باشد، اینگونه مهاجرت را بسیار وحشتناک نشان دادهاند. حتی در بخشهایی از این مستندها دیدم که افراد توصیه میکردند کسی با تصور زندگی بهتر دست به مهاجرت غیر قانونی نزند.
این مسائل نشان میدهد که مقوله مهاجرت غیر قانونی چقدر پیچیده است. متأسفانه درباره مهاجرت در کشورمان هیچ پژوهش علمی صورت نگرفته و افراد تصورات غلطی درباره آن دارند و معمولاً پس از این اقدام است که با واقعیات ترسناک آن مواجه میشوند. ما سعی کردیم این مسائل را هم به مخاطب نشان دهیم و مسئله مهاجرت را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار دهیم.
انتخاب کمپ و کاراکترهای حاضر در فیلم بر چه اساس صورت گرفته است؟
سختگیریها درباره کمپی که فیلم «زمزمههای گمشده در دور دست» به سراغ آن رفته، بسیار کمتر بود. در کشورهای اروپایی معمولاً کمپ مهاجران با مسائل امنیتی گره خورده و به همین دلیل امکان حضور گروههای فیلمبرداری در این کمپها وجود ندارد ولی در صربستان این حساسیت کمتر بود و همکاری خوبی با ما صورت گرفت.
افرادی که در این مستند حضور دارند همگی کاملاً تصادفی انتخاب شدهاند و این به واقعگرایی بیشتر فیلم کمک کرده است.
در تجربه تحقیق، پژوهش و فیلمبرداری این مستند چه تفاوتی بین مهاجران ایرانی و دیگر کشورها وجود داشت؟
مسئله اصلی مهاجرت ایرانیان مشکلات اقتصادی است. ما عوارض مشخص مشکلات اقتصادی مثل تورم، افزایش حاشیهنشینی، بیکاری، افزایش خودکشی، مشکلات روحی و… را به خوبی میشناسیم اما این اتفاق، عوارض دیگری نیز دارد که کمتر به آنها پرداخته شده است.
هر گاه که مشکلات اقتصادی در کشور افزایش پیدا میکند تعداد مهاجرتها نیز بیشتر میشود و این پدیدهای است که مسئولان کشور شناخت چندانی از آن ندارند چون مسئله چندان ملموسی نیست. کشوری که سالانه بیش از ۱۰۰هزار نفر از ساکنان آن اقدام به مهاجرت غیر قانونی میکنند، قطعا درگیر معضل بزرگی است و طبق آماری که شنیدهام میزان مهاجرت در حال حاضر رشد چشمگیری داشته است. علاوه بر اینکه این اتفاق منجر به از دست دادن نخبگان میشود. افرادی که به صورت غیر قانونی مهاجرت میکنند مثل قطرههای خونی هستند که از بدن این کشور خارج میشوند و کسی نیست که جلوی این خونریزی را بگیرد. مهاجرت امروز جزو ۱۰ معضل اصلی کشور است.
به تازگی برای ساخت مستند دیگری با موضوع سقط جنین اقدام کردهام که این هم یکی دیگر از عوارض مشکلات اقتصادی در کشور است و به همین دلیل امروز کمتر زوجی حاضر به فرزندآوری میشوند.
اینها عوارض نامحسوس مشکلات اقتصادی هستند و دلیل مهاجرت ایرانیان در اکثر موارد مشکلات اقتصادی یا تنشهای سیاسی است در حالیکه مهاجران دیگر کشورها به دلیل خطرات جنگ دست به این کار میزنند.
در مستند شما نشانی از مهاجرتهای غیر قانونی موفقیتآمیز دیده نمیشود. آیا اینگونه مهاجرتها هیچگاه به موفقیت ختم نمیشوند یا شما سعی داشتید به این مسئله نپردازید؟
آماری درباره میزان موفقیت در اینگونه مهاجرتها وجود ندارد اما حقیقت این است که موفقیت در اینگونه مهاجرتها بسیار اندک است. ما ساخت این مستند را به صورت سریالی ادامه میدهیم و قصد داریم در قسمتهای بعدی به سراغ افرادی برویم که توانستهاند در کشوری اروپایی اقامت داشته باشند و ما در واقع سرنوشت این افراد را دنبال میکنیم.
آنچه مسلم است اینکه اکثر این افراد زندگی رضایتبخشی ندارند و درگیر مسائلی چون نژادپرستی افراد، نداشتن شغل مناسب و درگیری با بیماریهای مختلف هستند. معمولاً این افراد متأسفانه به هدف خود نمیرسند و نمیتوانند احساس خوشبختی کنند.
با توجه به اینکه حدود سه سال از ساخت این مستند میگذرد، محتوای آن دچار کهنگی نشده است؟
شرایط مهاجرت غیر قانونی به طور کل تغییر چندانی نداشته و میتوان گفت که حتی ۲۰ سال پیش هم شرایط به همین صورت بود. همه افرادی که دست به مهاجرت غیر قانونی میزنند با قاچاقچی انسان روبرو میشوند، از موانع طبیعی باید عبور کنند، برخی جانشان را از دست میدهند، با کمبود غذا مواجه میشوند و برخی با مشکلات روحی دست و پنجه نرم میکنند و سالهاست که این شرایط حاکم است و تغییری نکرده است اما شاید جزئیاتی درباره برخی کشورها تغییر کرده باشد که قطعاً لطمهای به محتوای این اثر نزده است.
برای مشاهده اصل مصاحبه می توانید اینجا را کلیک نمائید.
به نقل از روابط عمومی سازمان سینمایی سوره، «پاتوق مستند» عنوان جدیدترین برنامهای است که به همت مرکز مستند و تلویزیونی سوره در راستای هماندیشی و همافزایی میان مستندسازان و علاقهمندان به سینمای مستند، راهاندازی شده است و به نمایش و نقد و بررسی مستندهای روز ایران و جهان میپردازد.
اولین جلسه «پاتوق مستند» با عنوان «مهاجرت؛ از رویا تا رنج» به نمایش و نقد و بررسی مستند «زمزمههای گمشده در دوردست» به کارگردانی منصور فروزش اختصاص دارد.
این برنامه با اجرای محمد دلاوری و با حضور میثم مهدیار پژوهشگر و استاد دانشگاه، منصور فروزش کارگردان و سیدمهدی دزفولی تهیهکننده روز چهارشنبه ۱۲ مرداد ساعت ۱۷ تا ۱۹ در سالن شهر هنر سینما آزادی برگزار میشود.
مستند ۶۰ دقیقهای «زمزمههای گمشده در دوردست» که محصول سال ۱۴۰۰ است، پیش از این در بخش جنبی پانزدهمین جشنواره بینالمللی «سینماحقیقت» و بخش مستند زیر ذرهبین سیوهشتمین جشنواره بینالمللی فیلم فجر حضور داشته است.
این مستند همچنین در بازار بینالمللی فیلم «کَن» که همزمان با هفتاد و پنجمین دوره جشنواره بینالمللی فیلم «کَن» برگزار شد، حضور داشت.
در خلاصه داستان این مستند آمده است: گروهی از پناهجویان ایرانی و افغان در شهر کوچکی در صربستان زندگی میکنند. آنها برای زندگی بهتر میخواهند از مرزهای اروپا عبور کنند. این پناهجویان از آیندهای که برای خود متصور هستند، صحبت میکنند.
عوامل این پروژه عبارتند از کارگردان: منصور فروزش، پژوهشگران: فرانک غلامپور و منصور فروزش، تصویربردار: منصور فروزش، صدابردار: ویلاد مورفی، صداگذار: احسان قایضی، تدوینگر: امین فروزش، آهنگساز: سروش کمالیان، مدیرتولید: فرانک غلامپور، تهیهکننده: منصور فروزش و سیدمهدی دزفولی و محصول: میج پیکچرز و مرکز مستند و تلویزیونی سوره.
برای مشاهده خبر اینجا را کلیک نمائید.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، مراسم رونمایی از مستند زمزمههای گمشده در دوردست به کارگردانی منصور فروزش و تهیهکنندگی سیدمهدی دزفولی روز گذشته دهم مرداد در معاونت فضای مجازی، هنر و رسانه استان قم برگزار شد.
در این مراسم که اجرای آن برعهده عباس کریمی بود، هادی نائیجی فیلمساز، منصور فروزش و سیدمهدی دزفولی کارگردان و تهیهکننده اثر حضور داشتند.
عباس کریمی در ابتدای نشست با اشاره به اینکه منصور فروزش را سالها است میشناسد و با سلیقه و شیوه فیلمسازیاش آشناست، بیان کرد: «زمزمههای گمشده در دوردست به نوعی درباره مصائب مهاجرت غیرقانونی و کاملا گویای این مساله است. همچنین ساختار فیلم، ژورنالیستی به معنای مشاهدهگر است یعنی اگر بخواهیم به مستندی نگاه کنیم که یکسری اطلاعات در اختیارمان قرار میدهد، باید بگوییم اثری مشاهدهگر و ژورنالیستی است.»
وی ادامه داد: «در این نوع مستند فیلمساز دنبال ساختار دراماتیک و سینمایی نیست و بیشتر علاقهمندست که اطلاعاتی در اختیار مخاطب قرار بدهد که این باعث میشود دیدگاه خبرنگاری یا ژورنالیستی از این منظر داشته باشد.»
این منتقد تاکید کرد: «بنابراین اگر مخاطبی دنبال نماد بوده اما آن را پیدا نکرده، به این دلیل است که کارگردان نخواسته است یک اثر دراماتیک سینمایی بسازد. در حقیقت این اثر روایت دارد اما داستان نه. هرچند به نظر من اگر یک مواردی به کار اضافه میشد، اثر بهتری از آب درمیآمد.»
کریمی با بیان اینکه زمزمههای گمشده در دوردست کار گویا و ارزشمندیست، مطرح کرد: «شاید اگر برخی از صحنهها حذف و یا صحنههایی اضافه میشد، اثر عمیقتری به وجود میآورد. همچنین باید بگویم این اثر درباره اینکه مهاجرت خوب است یا بد، صحبت نکرده و فکر میکنم اگر قیاسی صورت میگرفت و دوربین از کسانی که در شهر زندگی میکنند، تصاویری را نشان میداد، فیلم تاثیرگذارتر میشد.»
وی با بیان اینکه در ده سال اخیر روی پدیده مهاجرت در فیلمهای غربی، اروپایی و هالیوودی به شدت کار میشود تا نگاه مردم به مهاجران تغییر کند، اظهار کرد: «ساخت چنینی فیلمهایی به خودی خود بسیار ارزش دارد و ما را با پدیدههایی آشنا میکند که خودمان آن را تجربه نکرده باشیم.»
این منتقد درباره نام فیلم تصریح کرد: «به خودی خود اسم خوبی برای این مستند انتخاب شده اما نامی شاعرانه است در حالی که زمزمههای گمشده در دوردست مستندِ مستقیمِ ژورنالیستی است.»
عباسی در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: «از سوی دیگر شروع و پایان مستند به نظرم مناسب و خوب بود اما تصور میکنم فیلم اگر کارگردان راوی اثر بود، از نظرم جالب میشد و به نوعی جهتگیری مستند را میرساند چراکه زمزمههای گمشده در دوردست مشاهدهگر است و نمیدانیم موضوع مهاجرت را رد میکند یا نه. یعنی معتقدم اگر جهتگیری به واسطه راوی بازتر و متمرکزتر میشد، بهتر بود.»
در ادامه منصور فروزش کارگردان اثر نیز در سخنانی عنوان کرد: «درباره این مستند بسیار میتوان صحبت کرد به این دلیل که یکسری اتفاقات برآیند مشاهداتی است که من داشتهام و خواستم آن را با دیگران به اشتراک بگذارم.»
وی افزود: «منظور من در این مستند از مهاجرت غیرقانونی، بحث پناهندگیست که موضوعی تو در تو و پُر از اتفاقات مختلف است. من اولین دفعهای که با این مساله مواجه شدم، زمانی بود که سوریها و افغانستانیها به اروپا مهاجرت کرده بودند و من در سفرهایمان با آنها آشنا شدم. یعنی بسیار اتفاقی افرادی را میدیدم که در کمپها زندگی میکنند. این مساله برایم تبدیل به یک دغدغه شد که چه اتفاقی در حال رخ دادن است و دوست داشتم آن را کشف کنم و برای آن باید دوربین همراهم میبود.»
کارگردان زمزمههای گمشده در دوردست تصریح کرد: «معتقدم مستند ژورنالیستی نیست اما میتوان پذیرفت فیلم قضاوت نکرده است. همچنین باید بگویم مشاهدهگری این اثر یک علت دارد اینکه به دنبال اعتبار مالی و سینمایی نبودم و نیستم. از سوی دیگر مواردی میتوانست در این مستند بیشتر باشد اما باید به مسایلی میپرداختیم که قابل درک بود و مخاطب قانع میشد. شاید ۵۰ درصد راشهایی که گرفتیم، نتوانستیم در این اثر استفاده کنیم و درباره آن حرف بزنیم.»
فروزش با اشاره به اینکه کمپی که مخاطب در مستند با آن روبهروست، فضایی پُرتنش و سیاه داشت و هرچه قدر سانسور صورت میگرفت کم بود، مطرح کرد: «من با مشاهدهگری به دنبال این بودم که مخاطب ببیند چه اتفاقی در این کمپها در حال رخ دادن است. شخصا احساس میکنم این مشاهده برای خودم قانعکننده بوده است و امیدوارم تاثیرگذار هم باشد. همچنین باید بگویم در این اثر، فیلمساز نبودم بله دوربین دست گرفتم تا آنچه را که تاکنون نمایش داده نشده است، به تصویر بکشم.»
هادی نائیجی فیلمساز دیگر سخنران مراسم بود که در سخنانی اظهار کرد: «من منصور فروزش را از قاببندی عکسهای اینستاگرامی میشناختم اما در همان قاببندی متوجه شدم که ایشان میداند ترکیببندیها را در خدمت چه چیزی به کار بگیرد و گرافیک، رنگ و نور و حس و حال میداند.»
وی ادامه داد: «هرجا که منصور فروزش با غیرانسان طرف است، مخاطب با یک فیلمساز کاملا کاربلد روبهرو میشود و هرجا ایشان با انسان برخورد میکند، از آنجا که انسان پُر از آشفتگیست، ایشان تبدیل به عضو خانوادهای میشود که با دوربین تصاویر را ثبت میکند. من از اینجا فهمیدم که با فیلمساز بزرگی طرف هستم که متوجه میشود کوچکترین دخالتی اثرش را نابود میکند.»
این فیلمساز ادامه داد: «همچنین به این نتیجه رسیدم که اگر فیلمساز در این سن تصمیم بگیرد در موقعیتی که با آن مواجه میشود، از هر آنچه بلد است، دست بکشد یعنی قوی است. شاید بد نباشد بگویم بسیاری از آثار فیلمسازان به دلیل سوادشان نابود میشود.»
نائیجی تاکید کرد: «فریم به فریم لحظاتی که منصور فروزش به عنوان کارگردان با سوژههای زمزمههای گمشده در دوردست روبهرو میشود، بازی از سوی آنها اتفاق نمیافتد و باید بگویم روایت کارگردان برای من تکان دهنده بود.»
وی ادامه داد: «همچنین معتقدم کمترین دخالت فضا، مستند را تبدیل به اثری خوب کرده است و اگر دخالتی صورت میگرفت قطعا با اثر خوبی روبهرو نبودیم. لازم است روی این نکته تاکید کنم که اگر تماشاگر ذرهای اتفاقات فیلم را باور نکند، از دست می رود.»
وی یادآور شد: «مخاطب میتواند بگوید زمزمههای گمشده در دوردست طولانی است اما این مستند در یک دستنخوردگی هوشمندانه فیلمساز متولد شده است البته شاید این اتفاق حاصل جبر سوژه است و اگر کارگردان به ذهنش رجوع کند ممکن است به این نتیجه برسد که هیج انتخابی جز این نداشته است.»
این فیلمساز در پایان خاطرنشان کرد: «شاید بتوان گفت تمام چیزهایی که یک فرد آن را شلختگی مینامد، من اوج هنر این اثر میدانم که تدوینگر در تدوین هوشمندانه از آن نترسیده و حس تماشاگر را در باورپذیری بهم نریخته است. یکجور شلختگی در پس فضای جبرگونه است که به زبان هنر تبدیل میشود.»
سیدمهدی دزفولی تهیهکننده مستند «زمزمههای گمشده در دوردست» آخرین سخنران این مراسم بود که در سخنانی مطرح کرد: سال ۹۹ بود که منصور فروزش درباره پروژه با من صحبت کرد. آن زمان تولید این مستند انجام شده و کار در مرحله تدوین بود که من به تیم پیوستم.
وی افزود: «مستند ۶۰ دقیقهای زمزمههای گمشده در دوردست که محصول مرکز مستند و تلویزیونی سوره است، پیش از این در بخش جنبی پانزدهمین جشنواره بینالمللی «سینماحقیقت» و بخش مستند زیر ذرهبین سیوهشتمین جشنواره بینالمللی فیلم فجر حضور داشته است. این مستند همچنین در بازار بینالمللی فیلم «کَن» که همزمان با هفتاد و پنجمین دوره جشنواره بینالمللی فیلم «کَن» برگزار شد، حضور داشت و در کل بازخورد خوبی از مخاطبانی که آن را تماشا کردهاند، گرفته است.»
تهیهکننده اثر با بیان اینکه سوژه این مستند دغدغه کارگردان بود که به عنوان یکی از ۵ مساله مهمی که ایران با آن مواجه است، بپردازد، تصریح کرد: «مهاجرت تبدیل به مسالهای جدی برای ما شده است. طبق آنچه که من از آمار متوجه شدم، از سال ۸۰ تا سال ۹۹، ۳۷.۲ درصد المپیادیها، ۲۵.۵ درصد از مشمولان بنیاد ملی نخبگان و ۱۵.۴ درصد رتبههای یک تا هزار کنکور سراسری مهاجرت کردهاند.»
دزفولی افزود: «مسالهای که ما در این مستند بدان پرداختیم، مساله مهمی است که در یک دهه اخیر کسی به این شکل بدان نپرداخته است. ایران جزو ده کشوری است که بدون دخالت عوامل مختلف مانند جنگهای داخلی و خارجی آمار مهاجرت بالایی دارد و ما صرفا به دلیل مشکلات اقتصادی به این وضعیت دچار شدیم.»
وی در پایان خاطرنشان کرد: «زمزمههای گمشده در دوردست بدون پیشداوری و سوگیری، واقعیت مهاجرت غیرقانونی را نشان میدهد و بدون لکنت زبان حرفش را میزند که تصور میکنم در بیان موفق بوده است.»
برای مشاهده این خبر در سایت خبرآنلاین می توانید اینجا را کلیک نمائید.
به گزارش سوره سینما، مستند «زمزمههای گمشده در دوردست» از تولیدات مرکز مستند حوزه هنری به کارگردانی منصور فروزش و تهیه کنندگی منصور فروزش و سیدمهدی دزفولی پنجشنبه هجدهم آذرماه در سالن ۵ پردیس چارسو در جشنواره پانزدهم سینماحقیقت بر روی پرده رفت و پس از اکران مستند، جلسه نقد و بررسی مستند با حضور عوامل آن برگزار شد.
در ابتدای جلسه سیدمهدی دزفولی بهعنوان تهیهکننده کار و مجری مراسم توضیحاتی درباره تولید این مستند داد.
دزفولی با بیان اینکه تولید این مستند در حدود ۳ سال زمان برده است از دشواری تولید مستند در خارج از ایران بهخصوص در اروپا گفت. وی در ادامه بیان داشت: تولید این مستند در سال ۱۳۹۷ آغاز شد و در اواخر سال ۱۳۹۹ به پایان رسید و دوستان حوزه هنری نیز حاضر به خریداری و توزیع آن در داخل و خارج از کشور شدند. به دلیل شرایط دشوار تولید مستند در اروپا به خصوص پس از ظهور ویروس کرونا، این مدت زمان برای تولید این مستند ۵۴ دقیقه ای به طول انجامید. دغدغه ما در تولید مستند در واقع ایران و آینده ایران است و بحث مهاجرت غیر قانونی ایرانیان بحثی است که ما سال هاست با آن مواجه هستیم و موضوع مبتلابه امروز ماست. اگر بخواهیم ریشه شناسی این موضوع را انجام بدهیم باید بگویم موج اول مهاجرت در ایران، مربوط به دهه شصت و سالهای ابتدایی انقلاب و دوران جنگ تحمیلی میباشد. پس از آن در دهه هفتاد به دلیل بروز مشکلات شدید اقتصادی به خصوص در اوایل دهه هفتاد شاهد موج دوم مهاجرت بودیم. پس از آن در سال ۸۸ و وقایع بعد از آن، موج سوم مهاجرت شکل گرفت و موج چهارم نیز در ابتدای دهه نود به دلیل بروز مشکلات شدید اقتصادی و معیشتی جلوه گر شد که تا سال ۹۸ نیز ادامه داشت و در این دو سال به دلیل بحث کرونا و بسته شدن کامل مرزها در اروپا تا حدی موج مهاجرت کم شده است. اما یقیناً در طول ماهها و سالهای پیش رو با فروکش کردن کرونا باز مجدداً شاهد موجهای جدید مهاجرت خواهیم بود. واقعیت این هست که بحث مهاجرت ارتباط مستقیمی با بحث معیشت و اقتصاد مردم دارد. هرچه وضعیت معیشت مردم بهتر باشد و رفاه بیشتری داشته باشند مهاجرت نیز کمتر و کمتر میشود اما بالعکس، هرچه مشکلات اقتصادی و معیشتی بیشتر شود، موج مهاجرت مردم نیز بیشتر میشود و طبق آمار ما حدود ۸ میلیون ایرانی در خارج از ایران داریم که بخش عمده آنها به صورت غیرقانونی از ایران خارج شده اند و مهاجرین غیرقانونی میباشند که در اروپا و استرالیا و بخشهایی از کشورهای غرب آسیا آواره میباشند و یا حتی با رسیدن به مقصد خود، اما وضعیت مطلوبی ندارند.
مهاجرت مسئله امروز ایران است و باید به آن توجه جدی کنیم و ما هم در این مستند سعی کردیم همین توجه را به جامعه و مسئله امروز کشور داشته باشیم. حقیقت این است که ما این مستند را برای ایران و آینده اش تولید کرده ایم چون دغدغه ایران را داریم و حقیقتاً آینده کشور و مردممان برایمان مهم است. امیدواریم که بتوانیم این موضوع را در فصلهای دیگر ادامه دهیم و قسمتهای بعدی این مستند هم تولید شود.
پس از دزفولی، امین فروزش به عنوان تدوینگر مستند، به سخنرانی پرداخت و گفت: مسئله این مستند، مردم ایران و خود ایران است. این که به مهاجرت پرداخته شود و بگوئیم چه آسیبهایی را برای ایران و مردم ایران دارد و نگاهها را به این سو جلب کنیم.
ما این مستند را به دلیل دغدغه مندی شخصی خود تولید کردیم و احساس کردیم باید این حرفها گفته شود و جدی و دقیق و درست هم گفته شود. مسئله مهاجرت مسئله ای است که همانند خروج خون از یک پیکره میباشد. این هموطنانی که از ایران میروند و به اروپا و کشورهای دیگر مهاجرت میکنند در واقع خونهای پیکره ایران هستند که اگر از ایران خارج شوند کشور ضعیف و آسیب پذیر می شود و همین افراد هم خود آسیب میبینند و در واقع هم برای این افراد و هم برای کشور خسارت بزرگی است.
پس از امین فروزش، منصور فروزش به عنوان کارگردان مستند نیز با ارتباط مجازی از مجارستان با سالن اکران فیلم به بیان نکات خود پرداخت. وی گفت: ایران جزء ده کشور اول در زمینه مهاجرت میباشد و بسیاری از اتباع آن سالیانه از ایران خارج میشوند. در کنار این آمار نکته جالب اینجاست که ایران نه درگیر جنگ داخلی و یا خارجی است و نه حتی تهدید نظامی چشمگیر دارد. اما با این حال در کنار افغانستان و عراق و سوریه و … که کشورهایی با جنگ داخلی و خارجی بوده و هستند قرار دارد که نرخ بالایی از مهاجرت را سالیانه شاهد میباشند و همین مسئله بسیار قابل تامل میباشد.
فروزش همچنین با بیان دشواری ساخت مستند در خارج از ایران به مسئله دریافت مجوز و قانع کردن مهاجرین برای مصاحبه اشاره کرد و گفت: این افراد به سختی حاضر به انجام مصاحبه میشدند و مجوزهای لازم نیز به سختی صادر میشد. اما ما صبر و استقامت به خرج دادیم و سرانجام هم موفق شدیم این مستند را تولید کنیم. این مسئله دغدغه شخص خود من است و در کنار شخصیت فیلمسازی که دارم، این مسئله مهاجرت از نظر روحی برای من بسیار مهم است. اینها هموطنان ما هستند که سالیانه از ایران میروند و باید به این مسئله اشاره کرد که چرا این افراد میروند و چه دشوارهایی را به جان میخرند و چرا این شرایط به وجود آمده است. امیدوارم که این مسائل مورد توجه مسئولین قرار بگیرد و متوجه باشند که مشکلات معیشتی و اقتصادی علاوه بر مشکلاتی که در داخل کشور برای خانواده ایجاد میکند، باعث ایجاد موج مهاجرت بین جوانان و افراد میانسال نیز می شود و افراد امید خود را نسبت به بهبود شرایط از دست میدهند.
جلسه نقد و بررسی مستند، پس از سخنرانی عوامل سازنده آن در حضور مخاطبین، در حوالی ساعت ۲۲ به اتمام رسید.
مستند «زمزمههای گمشده در دوردست» در روزهای دوشنبه و چهارشنبه هفته جاری از پلتفرمهای نماوا و هاشور نیز برای علاقمندان پخش میشود و مخاطبین علاقمند میتوانند این مستند را در جشنواره سینماحقیقت در روزهای باقی مانده مشاهده نمایند.
مستند زمزمه های گمشده در دور دست، از تولیدات مرکز مستند حوزه هنری به کارگردانی منصور فروزش و تهیه کنندگی سید محمد مهدی دزفولی و منصور فروزش در پانزدهمین جشنواره سینما حقیقت به نمایش در می آید.
این مستند درباره پناهجویان غیر قانونی ایرانی در اروپا هست و در پلتفرم های نماوا، هاشور و جشنواره سینما حقیقت به نمایش در می آید.
مستند «زمزمههای گمشده در دوردست» به واکاوی مسأله پناهجویان میپردازد؛ پناهجویانی که در ادامه میبینند تصور ابتدایی آنها با آرمانشهرشان متفاوت است.
خبرگزاری مهر - گروه هنر- زهرا منصوری: حالا ۶ سال میگذرد از آن روزی که آب، آیلان را به درون خود کشید، کودکی که همه عمر سه ساله او از تمام سالهای جنگ در سوریه کمتر بود اما به وسعت یک اقیانوس غم در دل داستانش داشت، آب قصه او را به بیخ تا بیخ جهان برد تا تصویر کودک بیجانی که به سینه در ساحل افتاده است در شبکههای اجتماعی دست به دست شود و همه بدانند این پایان زندگی و رنج کودکی بود که والدینش برای یافتن فردایی بهتر به دل دریا زده بودند؛ مدیترانه گاهی همینقدر بیرحم است، هم اوست که بارها واژگونی قایقهای حامل انسانها را به خود دیده و خم به ابرو نیاورده است.
چه کسی میداند درون این قایقها چند جوان، چند مادر، چند پدر و چند آیلان بودند؟ تمام قصه رنگ به رنگ آنها بی آنکه گرهای در کار این جهان بیفتد در درون همان اقیانوس مدفون و مسکوت مانده است.
همه اینها را گفتم که بگویم این نزدیکترین تصویر به مسأله پناهجویی است که در ذهن ما نقش بسته است؛ موضوعی که حالا در رسانههای رسمی هم پررنگتر شده و هر از گاهی داستان پناهجویان بر صدر اخبار مینشیند.
پیادهروی ممتد، خطر، سرما، دویدن در جنگل، قاچاقبر، مدیترانه، گاهی غرقشدگی و رنج و رنج و رنج کلیدواژههایی است که پناهجویان نه تنها با آن آشنا هستند که آن را درک کردهاند که حتی خاطره این درد گاهی تا سالها پس از اقامت هم در یادشان میماند.
منصور فروزش در مستند «زمزمههای گمشده در دوردست» به کمپ صربستان رفته تا به کنکاش این مسأله از زبان پناهجویان بپردازد؛ پناهجویانی که از سختیهای این روش از خروج از کشور میگویند.
«زمزمههای گمشده در دوردست» چند روز پیش با حضور حمیدرضا آصفی سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه، منصور فروزش کارگردان، سیدمحمدمهدی دزفولی تهیهکننده و یاسر فریادرس مدیر مرکز مستند سوره در خبرگزاری مهر رونمایی شد.
چقدر درباره این آدمها نمیدانیم!
منصور فروزش در ابتدای این مراسم بیان کرد: درگیری با داستان مهاجرت برای من از سال ۲۰۱۴ شروع شد، آن زمان به پاریس رفته بودم که به یکباره در جاهای مختلفی از آنجا زاغههایی را دیدم و از وجود آنها تعجب کردم چون ما تصویر متفاوتی از پاریس در ذهن داریم وقتی جستجوی کردم، دیدم این مسأله عمیقتر از این حرفهاست مثلاً دیدم در کنار خیابان تختهای دو نفره وجود دارد و افراد در خیابان میخوابند، وقتی پیگیری کردم به این نتیجه رسیدم که تعداد زیادی از این افراد پناهجو هستند و متوجه شدم که این موضوع چقدر به زندگی ما نزدیک است و در عین حال ما چقدر درباره شرایط این آدمها نمیدانیم. ضمن اینکه چهار سال پیش برای تحصیل به مجارستان رفتم، به موضوع نزدیکتر شدم و تصمیم گرفتم مستندی بسازم که طی آن هم تعهد اخلاقی نسبت به خودم داشته باشم و هم با نگاهی فارغ از نگاه ژورنالیستی فیلمی بدون قضاوت بسازم.
وی افزود: در حال حاضر مسأله پناهجویی در اروپا فرق کرده و از یک مسأله حقوق بشری به مسأله امنیتی تبدیل شده است به طوری که در برخی از کشورها حتی اگر یک بطری آب به یک پناهجو بدهید، ۶ ماه زندانی میشوید.
این مستندساز ادامه داد: من برای ساخت این اثر به ۱۵ کشور نامه زدم و در نهایت صربستان اجازه داد در یک زمان محدود در آنجا باشیم. ما به شهر کوچکی به نام «شید» رفتیم که کمپی در آنجا بود. آن کمپ شرایط خوبی نداشت فضایی مثل فضای پنجاه شصت سال پیش داشت و امکانات چندانی نداشت. برای مثال در آن سه هفته که در آنجا بودم هفت نفر مردند، یکی از آنها برای اینکه به صربستان برسد زیر قطار پنهان شده بود اما برق جانش را گرفته بود. دیگری ایرانی بود که میخواست پیاده به اروپا برود و فکر میکرد به این نحو به آنجا میرسد اما در میان راه یخ زده بود. در کمپ افغانها هم شرایط بدی وجود داشت مثلاً وقتی به کمپ آنها رسیدیم دیدیم که یکی سر دیگری را بریده است. شرایط کاملاً عصبی بر آنجا حاکم بود و افراد بر خلاف تصوراتی که از کمپ داریم در شرایط استرسآوری بودند. با این حال من تلاش کردم در «زمزمههای گمشده در دورست» افراد را قضاوت نکنم و کسی را قانع نکنم تا آسیبی به آنها وارد نشود.
آصفی: به ابعاد انسانی پناهجویی پرداخته شود
در ادامه حمیدرضا آصفی سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه درباره لزوم ساخت آثار مستندی از جنس «زمزمههای گمشده در دوردست» اظهار کرد: به نظرم مقوله پناهجویی مقولهای است که باید به آن پرداخته شود نه از این جهت که فرض کنیم در اینباره بیشتر نگرانی امنیتی و سیاسی وجود دارد بلکه از این منظر که در آثار به ابعاد انسانی این مساله پرداخته شود به هر حال برخی از هموطنان ما به این مسیر میروند.
آصفی: باید بدانیم که مساله پناهجویی با مساله مهاجرت متفاوت است چون ما ایرانیهای مهاجر کم نداریم، خیلی از آنها باعث افتخار ایران هستند. در شرع مقدس هم اینکه کسی هجرت کند منع نشده است، ما پزشکان، فعالان اقتصادی و دانشجویان زیادی داریم که مهاجرت کردهاندوی تأکید کرد: باید بدانیم که مساله پناهجویی با مساله مهاجرت متفاوت است چون ما ایرانیهای مهاجر کم نداریم، خیلی از آنها باعث افتخار ایران هستند. در شرع مقدس هم اینکه کسی هجرت کند منع نشده است، ما پزشکان، فعالان اقتصادی و دانشجویان زیادی داریم که مهاجرت کردهاند، خیلی از این پزشکان گاهی به ایران میآیند و خدمات مجانی میدهند آنها به این دلیل که احساس کردند زندگی در خارج از ایران برایشان مناسبتر است، مهاجرت کردهاند و نظام هم با آنها مسأله ندارد. گرچه ما ترجیح میدادیم آنها هم در ایران باشند اما به هر حال انتخاب کردند به خارج از ایران بروند اما مقوله پناهجو فرق میکند.
این کارشناس مسائل بینالمللی افزود: طبق آمار سازمان ملل چیزی حدود یک در هزار افراد در دنیا پناهجو هستند که این عدد، عدد کمی نیست. پنج کشور در صدر این آمار قرار دارند؛ سوریه، میانمار، ونزوئلا، سودان جنوبی و افغانستان، این پناهجویان به دلایل مختلفی از کشور میروند برای مثال در سوریه قبل از اینکه جنگ به وقوع بپیوندد مهاجرت به دلیل کم آبی شروع شده بود. بخشی از مشکلات سوریه به دلیل کمبود آب بود به طور کلی مشکلات اقلیمی در برخی جاها باعث میشود مردم از آن کشورها خارج شوند. از سوی دیگر بیپولی، جنگ، مشکلات اقتصادی و … هم باعث این امر میشود. در کشور ما مشکلات بیکاری، گرانی، تبعیض در برخی جاها و… مسالهای است که باعث خروج از کشور میشود. مثلاً برخی احساس میکنند در کشور رانت وجود دارد اما این موضوع در کشور کم است و یکی از عوامل پناهندگی نیست، اما مشکل اینجاست که آنهایی که به این دلایل از ایران میروند شرایطشان بهتر نمیشود که بدتر میشود. من هم شرایط بد آنها را دیدهام، مثلاً در استرالیا وضع بدتر است. خیلی از درخواستهای پناهجویان پذیرفته نمیشود و به کشور خود بازگردانده میشود.
آصفی اظهار کرد: در همین مدیترانه که یکی از معابر پناهندگان است سالی نزدیک به ۱۰ هزار نفر غرق میشوند حتی آنهایی که پناهندگی میگیرند شرایطشان خوب نمیشود در نهایت شبیه به آنچه میشوند که در ایران بودند، یادم است وقتی در پاریس بودم چندین نفر مراجعه و درخواست کردند که کارهایشان را درست کنیم تا به ایران بازگردند. همیشه جواب ما به آنها (که جواب نظام بود) این بود که شما مشکلی ندارید، همین که پشیمان شدید کافی است. آنها میدیدند آن کشوری که قصد پناهندگی به آن را داشتند، بهشت موعود نیست، آن گمشدهای نیست که در پیاش بودند.
آصفی: اکثر آنهایی که به صورت پناهندگی از کشور رفتند پشیمان هستند اما خیلی از آنها خجالت میکشند که برگردند در حالی که بازگشت به کشور اصلاً خجالت ندارد. امیدوارم توجه جدی به این مقوله شودوی ادامه داد: به هر حال باید بپذیریم که اگر کسی نخبه باشد و ثروتی داشته باشد، پناهندگی نمیگیرد. مثلاً اگر یک پزشک معتبر باشید، دانشگاههای خارج از کشور به شما پذیرش میدهد. عمدتاً آن قشری که دنبال پناهندگی میروند فاقد کیفیتهای مورد نظر کشور مقصد هستند به همین ترتیب هم خیلی زود سرخورده میشوند. خیلی از آنها بعد از پناهندگی پنج نفره در یک جای بیست سی متری با کمترین درآمدی زندگی میکنند که اگر در ایران بودند بیشتر از این را در میآوردند، البته نظام هم باید به فکر باشد با این حال من شاهد بودم که در وزارت خارجه دوستان تلاش کردند اعتماد به وجود بیاورند به این نحو که در صورت بازگشت افراد به ایران، مشکلی برایشان پیش نیاید.
سخنگوی پیشین وزارت امورخارجه تصریح کرد: این موج مهاجرت، پناهندگی و آوارگی در دنیا ادامهدار است و اروپاییها نگران هستند به ویژه با شرایطی که برای افغانستان و سوریه به وجود آمده است البته عامل این موضوع هم خود اروپاییها و آمریکاییها هستند که جای بحثش اینجا نیست اما یکی از عوامل بروز این مشکلات، سیاستهای آنهاست اما وقتی موج مهاجرت پیش میآید تازه به فکر میافتند. باید بگویم اکثر آنهایی که به صورت پناهندگی از کشور رفتند پشیمان هستند اما خیلی از آنها خجالت میکشند که برگردند در حالی که بازگشت به کشور اصلاً خجالت ندارد. امیدوارم توجه جدی به این مقوله شود.
وی در بخش دیگر از صحبتهایش با اشاره به وضعیت پناهجویان ایرانی در کشور امارات گفت: ایرانیهایی که در این کشور هستند حتی اگر کارگر باشند کارشان مورد نیاز اماراتی هاست البته که اکثر ایرانیان آنجا طبقه متوسط به بالا هستند. اما هندیها در آنجا وضعیت بدی دارند به طوری که ده نفر در یک اتاق به سر میبرند، بنگلادشیها و.. هم همین وضع دارند. به نظرم در کشور باید چرخ تولید بچرخد تا تولید راه نیفتد و اقتصاد قوی نشود این روند ادامه دارد. در کل دنیا تعداد پناهجویان ایرانی کم هستند اما برای بهبود این روند باید کار فرهنگی و تبلیغی شود و وضع معیشت بهبود پیدا کند.
فروزش در ادامه صحبتهای آصفی مطرح کرد: حتی سی سال پیش آلمانیها به مجارستان پناهنده میشدند که به خاطر معیشت بود.
آصفی هم با بیان اینکه در برخی از کشورها به پناهجویان نگاه درجه دو دارند، توضیح داد: آن نگاه درجه دو خیلی آزاردهنده است در حالی که اروپاییها از حقوق بشر حرف میزنند اما ته دلشان عمیقأ ضد خارجی هستند.
سپس فروزش گفت: گاهی اوقات سیستمی هم عمل میکنند. در آماری که «کمیساریای عالی سازمان ملل متحد برای پناهندگان» داده آمده است که آنها برای تمام بچههایی که در کمپها هستند مدرسه درست کردهاند این در حالی است که اکثر این مدارس به زبان آن کشور اداره میشوند و بچههای پناهنده نمیتوانند به زبان آنها حرف بزنند. یعنی گرچه آماری که ارایه میدهند درست است اما این مدارس در اجرا پاسخ نمیدهد.
آنها که میروند اما به آرمانشهرشان نمیرسند
در بخش دیگر از این مراسم سید محمدمهدی دزفولی تهیهکننده مستند «زمزمههای گمشده در دوردست» هم اظهار کرد: سال ۹۸ بود که این بحث مطرح شد که مستندی درباره مهاجران غیرقانونی ساخته شود. روند پناهندگی تا قبل از کرونا اوج گرفته، موج مهاجرانی ایرانی زیاد و تبدیل به معضل شده بود بنابراین این احساس را داشتیم که باید کار جدی صورت بگیرد اما در کشور ما متأسفانه به این موضوع پرداخته نمیشد. با همه این حرفها کارهای اولیه ساخت مستند شروع شد، آن موقع آقای فروزش در خارج از کشور ساکن بودند. کار به نتیجه رسید و دوستان حوزه هنری تقبل کردند کار جریان پیدا کند. طبق آمار هر سال رقم قابل توجهی از ایرانیها به خاطر مشکلات معیشتی از ایران میروند و بعضاً به آن آرمانشهر موردنظرشان نمیرسند یا در آن کشورها به جایگاهی پایینتر از آنچه که در ایران بودند، میرسند یا درجا میزنند.
فریادرس: باید ببینیم رسانه در بحث آگاهی دادن درباره مهاجرت و پناهندگی چهکاری میتواند کند؟ به نظرم رسانه باید درباره این امر مختصات دقیق به افراد ارایه بدهد تا با تصمیمگیری درست دست به مهاجرت بزنندوی ادامه داد: بنابراین باید به این مسأله از زوایای مختلف بپردازیم که چرا برخی فکر میکنند اگر از ایران بروند شرایط بهتر میشود از همین رو در این مستند سعی شد به بخشی از واقعیت پرداخته شود. من امیدوارم وقتی «زمزمههای گمشده در دوردست» عرضه میشود، حرف کار شنیده شود. احتمالاً با فروکش کردن وضعیت کرونا باز هم شاهد موج جدید مهاجرت باشیم دغدغه اصلی ما هم شنیده شدن حرف این مستند و تلاش ما این است که به همین قسمت خلاصه نشود و کارهای دیگری در همین زمینه تولید کنیم.
سپس یاسر فریادرس مدیر مرکز مستند «سوره» هم توضیح داد: تمرکز ما در مرکز مستند سوره روی کارهای اجتماعی است که یکی از این کارها را آقای فروزش ساخت. باید ببینیم رسانه در بحث آگاهی دادن درباره مهاجرت و پناهندگی چهکاری میتواند کند؟ به نظرم رسانه باید درباره این امر مختصات دقیق به افراد ارایه بدهد تا با تصمیمگیری درست دست به مهاجرت بزنند، برخی نمیدانند در آن سوی مرزها چه خبر است و در ذهن خود مدینه فاضله میسازند این در حالی است اگر خوب توضیح دهیم شاید در تصمیمگیریها موثر باشیم. «زمزمههای گمشده در دورست» مقدمهای از مختصات کلی از یک وضعیت است ما اگر در طول این مستند تنها با یک نفر همراه میشدیم این مختصات ارایه نمیشد. من دوست دارم ساخت مستندهایی از این دست ادامهدار باشد و در ادامه سرنوشت افرادی که در این مستند با آنها صحبت شده را ببینیم.
در ادامه فروزش بیان کرد: میخواهم کمی صریحاً صحبت کنم؛ در ایران به واسطه اینکه همه چیز سیاسی میشود، با مقولات برخورد دیگری میشود مثلاً گرچه در آن سوی مرزها هم گرانی هست اما در اینجا به دلیل ملاحظات سیاسی به محض بالا رفتن قیمت یک کالا، این موضوع به یکباره تیتر یک رسانهها میشود. ما در ایران به این دلیل که همه چیز سیاسی میشود، تعارف میکنیم درباره برخی چیزها صحبت کنیم. حتی موقع ساخت فیلم با دیوارهایی مواجه میشویم که میگویند از اینجا آن طرفتر نروید، به یکباره بحث محدود و تنها بخشی از یک تصویر کلی دیده میشود. این در حالی است که جامعه ما هم به نظر اجتماعی درک بالایی دارد و هم اینکه در دورانی هستیم که باید نگاه انتقادی داشته باشیم، نباید با برخی از موضوعات تعارف داشته باشیم.
فروزش: به هر حال این بخش از افراد آسیب پذیر هستند و به هر دلیلی تصمیم به خروج گرفتهاند. تردید ندارم که بخش زیادی از آنها اگر میدانستند چه اتفاقی برایشان رخ میدهد، نمیرفتند. این اتفاق نتیجه چندین دهه حرف نزدن و تعارف کردن استوی افزود: نفوذ فرهنگی ایران گسترده است ما هم این را میدانیم ولی این کشور هم یک سری نقاط دارد که باید با نگاه انتقادی به آن برخورد شود. متاسفانه چیزی که شخصاً به آن برخوردم این بود که شما راحت میتوانید درباره بیابانهای ایران صحبت کنید اما درباره ۱۸ هزار کودکی که در اروپا گم شدهاند نه. هیچ نگاهی و هیچ حمایتی نیست؛ از این باب که ما انگشتمان را روی موضوعات بگذاریم. کمیسیون حقوق کودکان میگوید بین سالهای ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ چیزی حدود ۱۸ هزار کودک در اروپا گم شدهاند، هیچکس نمیگوید هفتاد درصد کیسهای پناهندگی در اروپا ریجکت قطعی میشوند. به هر حال این بخش از افراد آسیب پذیر هستند و به هر دلیلی تصمیم به خروج گرفتهاند.
این مستندساز تأکید کرد: تردید ندارم که بخش زیادی از آنها اگر میدانستند چه اتفاقی برایشان رخ میدهد، نمیرفتند. این اتفاق نتیجه چندین دهه حرف نزدن و تعارف کردن است. امیدوارم زنده باشیم و کار را ادامه بدهیم. من حقیقتاً به عنوان کسی که کار را کارگردانی کردهام دنبال هیچ اعتباری از این کار نبودم. حتی گفتهام لینک مستقیم فیلم را به نمایندگان مجلس و وزیر بفرستید تا تصمیم بگیرند. من بارها خواهش کردهام که فقط درباره مسأله پناهندگی بدانند و موضوع پناهجویان را ببینید. در این هفته متوجه شدم چهار مجموعه بالادستی در حاکمیت در این باره کار تحقیقاتی کردهاند، جالب است که نمیدانند بقیه مجموعهها همین کار را کردند. باید یک خرد جمعی باشد که منتقدانه درباره موضوع بحث و راهکاری پیدا شود. من میدانم که این وظیفه من بهعنوان مستندساز نیست، من مصلح اجتماعی نیستم که بخواهم تصمیم بگیرم ما تنها تصویری را نشان دادیم و علامت سوالی روی یک مسأله میگذاریم تا مردم موضوع را ببینند.
نمیخواستم قضاوت ژورنالیستی داشته باشم
کارگردان مستند «زمزمههای گمشده در دوردست» در ادامه درباره پرداختن کمرنگ به «چرایی» اقدام پناهجویان برای گریز از کشور خود در این مستند، توضیح داد: اینکه چرا در مستند و درباره این شخصیتهای خاص به این سوال نپرداختهایم که چرا اقدام به مهاجرت کردهاند، به این دلیل است که این امر کار من این نبوده است. وقتی که ما بخواهیم بحث «علت» را مطرح کنیم، باید دست به تحلیل بزنیم که چرا یک سری از آدمها تصمیم به این کار میگیرند و تن به این سختیها میدهند. من به این «علت» نپرداختم، چرا که بلافاصله پشت آن «تحلیل» مطرح میشد. یا باید میگفتم که کشور ما شرایط نابسامانی دارد و به همین دلیل این افراد پناهنده شدهاند، یا باید بگویم شرایط خوب است و اینها اشتباه کردهاند که رفتهاند. یعنی به محض پرداختن به علت، ناگزیر از قضاوت ژورنالیستی درباره این افراد میشدم. در این فیلم واقعاً قضاوتی درباره شخصیتها نداشتیم.
وی ادامه داد: از آن جایی که در بخشی از کار به مهاجران افغان هم میپردازیم شاید این مساله به ذهن متبادر شود که ما در کشورمان مسالهای نداریم که آدمها بخواهند از کشور فرار کنند. پناهجویی بالاخره به معنای فرار آدمها از شرایطی است که در آن در معرض خطر هستند یا مشکل عجیب و غریبی دارند. بخش بزرگی از اینکه در این مستند سراغ علتها نرفتهایم به همین دلیل بود که نمیخواستیم قضاوت ژورنالیستی داشته باشیم. ما تلاش کردهایم بخشی از مسیر را نشان دهیم تا بهواسطه درک واقعیتهای آن، به علتها نیز پرداخته شود.
این مستندساز افزود: یک سری افراد دانشگاهی باید بررسی کنند و به این سوال جواب دهند که چرا برای برخی از آدمها قرار گرفتن در این موقعیتهای سخت، تبدیل به یک نسخه نجاتبخش میشود. چرا عدهای فکر میکنند در این صورت شرایط بهتری نسبت به زندگی در ایران خواهند داشت؟
کارگردان «زمزمههای گمشده در دوردست» در پاسخ به اینکه آیا نپرداختن به «علتها» ناشی از «محافظهکاری» در ساخت این مستند بوده است؟، توضیح داد: این سوال ۲ وجه میتواند داشته باشد. یکی اینکه چرا ما پیشینه کاراکترها را در فیلم روایت نکردهایم، دیگر اینکه چرا کلاً درباره مساله پناهندگی و پناهجویی سراغ علتیابی نرفتهایم. درباره بخش اول میتوانم بگویم علتهایی که این افراد مطرح میکنند، غالباً علتهای واقعی نیست و پرداختن به آنها باعث میشد اطلاعات غلطی در فیلم مطرح شود. اما درباره اینکه چرا اساساً آدمها سراغ این گزینه میروند، باید بدانیم مساله پناهجویان مساله بسیار حساسی است. تصور من این است که اطلاعات ناقص و بیاطلاعی از شرایط واقعی مقصد، باعث میشود یک نفر وقتی در کشور با مشکلی مواجه میشود، ترجیح میدهد سراغ این گزینه برود. حرف من این نیست که در کشور هیچ مشکلی وجود ندارد و همه چیز گل و بلبل است اما میخواهم بگویم این مشکلات به آن اندازه سهمگین نیست که تن به مساله پناهجویی بدهیم.
فروزش: آنچه این فیلم میخواهد درباره آن صحبت کند همین است که آدمها به دلیل تصور غلط تن به این انتخاب میدهند تا از شرایط سخت کشور خودشان رها شوند، اما نمیشوند. واقعاً نپرداختن به علتها از سر «محافظهکاری» نبوده است. من محافظهکاری را قبول ندارم اما معتقدم «زمزههای گمشده در دوردست» فیلم اخلاقگرایی استوی افزود: آنچه این فیلم میخواهد درباره آن صحبت کند همین است که آدمها به دلیل تصور غلط تن به این انتخاب میدهند تا از شرایط سخت کشور خودشان رها شوند، اما نمیشوند. واقعاً نپرداختن به علتها از سر «محافظهکاری» نبوده است. در مستندسازی یک بحث اخلاقگرایی وجود دارد که به نظرم مرزی هم ندارد. شما میتوانید یک مستند جنجالی بسازی که همه هم دربارهاش صحبت کنند اما زندگی چندین آدم را دچار مشکل کنید. من محافظهکاری را قبول ندارم اما معتقدم «زمزههای گمشده در دوردست» فیلم اخلاقگرایی است. در بسیاری بخشها دستمان بسته بود که بخواهیم خیلی مباحث را به صورت عریان بیان کنیم.
فروزش درباره برخی از کاراکترهای حاضر در این مستند که بهرغم تجربه شرایط دشوار پناهندگی همچنان پناهجویی را به بازگشت به کشور خود ترجیح میدهند هم بیان کرد: به نظر میرسد ما در ایران آموزش لازم جهت مواجهه با مشکلات را ندیدهایم و به همین دلیل تصور ناقص و خام نسبت به تصمیمات خود داریم. ما در همه زمینهها یک ورزیدگی نظاممند برای بچههای خود ایجاد نمیکنیم تا در موقعیتهایی که شناخت درستی از آن ندارند، تصمیمات درستی بگیرند. مساله پناهجویی یکی از مسائلی است که به چشم میآید اما ما مسائل جزئیتر دیگری هم داریم. ما چقدر در مدارس خود درباره زندگی در کشورهای دیگر آگاه میشویم؟ همین عدم آگاهی باعث میشود برخی میگویند هر جای دنیا برویم، بازهم بهتر از ایران است!
وی ادامه داد: ما در ایران غالباً زندگی رنگی کشورهای دیگر را میّبینیم و بعد خودمان را در جایگاه همان آدمها تصور میکنیم. در حالی که شما چه به عنوان مهاجر چه بهعنوان پناهجو هیچگاه نمیتوانید آن زندگی رنگی همراه با آرامش در روستایی در سوئد یا شهری در ایتالیا را که آدمهای آنجا خودشان تجربه میکنند را تجربه کنید. از نظر جامعهشناختی، شبکه اجتماعی تو دیگر آن شبکه اجتماعی نیست که در ایران بوده است. این فقط درباره مهاجران ایرانی هم نیست. دوستان اروپایی من که در کشور دیگری غیر از کشور خود در اروپا زندگی میکنند هم زندگیشان از نظر روانی آن آرامشی را ندارد که در کشور خود داشتهاند. اساساً زمانی که از یک شهر در ایران به شهر دیگری میروید هم سالها طول میکشد تا شبکه اجتماعی خود را پیدا کنید و اصطلاحاً جا بیفتید.
این مستندساز در ادامه اظهار کرد: در آمریکا بچههای سیاهپوست و رنگینپوست لهجه انگلیسی متفاوتی از سفیدپوستها دارند چرا که شبکه اجتماعی آنها متفاوت از دیگران است. در همه جای دنیا شرایط همین است. اگر شما همین امروز به چین مهاجرت کنید هم نمیتوانید مانند یک چینی زندگی کنید. یک سری آدمها به واسطه آموزش و تجربه این واقعیت را درک میکنند اما یک سری آدمها خصوصاً آنهایی که مثل سوژههای فیلم من در میانه راه هستند و هنوز به اتوپیایی که به دنبال آن بودند، نرسیدهاند، تصور متفاوتی دارند. هنوز فکر میکنند مثلاً به آلمان که رسیدند میتوانند شرایط زندگی یک آلمانی را تجربه کنند.
خیلیها تصویر واقعی از مقصد مهاجرتشان ندارند
کارگردان «زمزمههای گمشده در دوردست» افزود: این افراد هزینه زیادی کردهاند و سالها از عمر خود را صرف کردهاند تا به جایی که الان هستند رسیدهاند و هنوز هم امکان رشد دارند. من نوعی بهعنوان یک ایرانی مسلمان الان در انگلیس میتوانم بهعنوان یک استاد دانشگاه تدریس کنم و اینگونه نیست که این شرایط را نداشته باشم اما آیا زندگیای که دارم همان تصویری است که از زندگی یک استاد دانشگاه انگلیسی میتوانستم داشته باشم؟ حرف من این است. خیلی از بچههایی که در میانه راه مهاجرت هستند هنوز تصویر واقعی از مقصد ندارند و وقتی میرسند، پس از صرف کلی هزینه به شرایطی میرسند که ناگزیر میگویند دیگر چرا برگردم؟
وی درباره خلط شدن مفهوم «مهاجرت» و «پناهندگی» در این مستند هم توضیح داد: من خودم فردی هستم که مهاجرت کردهام و طبیعتاً نمیتوانم بگویم مهاجرت بد است. مهاجرت اتفاقاً حکم دیدن دنیا را دارد. همیشه معتقدم که آدمها باید دنیایشان بزرگ باشد. اتفاقاً مردم ایران هم به دلیل تحریمها و هم به دلیل شرایط پاسپورتی کشور، خیلی از دنیا را ندیدهاند و تصور ناقصی از دنیا دارند. مهاجرت و حتی سفر رفتن باعث باز شدن نگاه آدمها و گرفتن تصمیمات بهتر میشود. اتفاقاً جزو کسانی هستم که معتقدم افراد اگر میتوانند در جایی مفید باشند و تأثیر بگذارند، باید مهاجرت کنند. مهاجرت باعث میشود پیوند آدمها قویتر شود. به شخصه معتقدم سفر و مهاجرت باید اتفاق بیفتد تا آدمها بدانند چقدر شبیه هم هستند. این جنس مهاجرت اصلاً بد نیست اما پناهجویی به این معناست که تو جایی بروی و بگویی من هیچ حقی ندارم و هر چه شما بگویید درست است. این اتفاق باعث میشود شما دیگر قدرت تصمیمگیری نداشته باشید. بخش عمدهای از معضل پناهجویی در این است که شما دیگر هیچ کنترلی نسبت به آینده خود ندارید اما مهاجرت اصلاً اینگونه نیست.
وی عنوان کرد: هیچ ایرادی ندارد یک فرد برای تضمین آینده فرزند خود به کشور دیگری مهاجرت کند اما اینکه با تصمیم خود آن بچه را برای پنج سال از تحصیل محروم کند بد است. این بچه در کشوری که زبانش را هم نمیداند، به طور کل از اجتماع جدا میافتد. از این منظر پناهجویی بههیچ عنوان با مقوله مهاجرت شبیه نیست. حقوق یک فرد پناهجو به مراتب کمتر از فردی است که بهصورت قانونی اقدام به مهاجرت کرده است.
دزفولی در پایان این مراسم گفت: «زمزمههای گمشده در دورست» جزو اولین مستندهایی است که نگاهی از درون به ماجرا دارد، مستندنگاری محض است و مسأله پناهجویان را نشان میدهد. این کار در یک دهه گذشته واقعاً بیسابقه بوده است. باید بگویم حتی صداوسیما و رسانههای رسمی هم به موضوع پناهجویی نمیپردازند. درباره آن شرایط آن سوی مرزها هم ذهنیت شفافی وجود ندارد به طوری که برخی فکر میکنند وضعیت در اروپای شرقی بهتر است در حالی که این چنین نیست. ما حتی ذهنیت روشنی درباره آمریکای شمالی و… هم نداریم پس باید رسانهها درباره این موضوع حرف بزنند. ما به دل اروپا رفتیم و این مستند را ساختیم.
برای مطالعه گزارش در سایت خبرگزاری مهر میتوانید اینجا را کلیک نمائید.
روز چهارشنبه 24 شهریور ماه 1400 از مستند «زمزمه های گمشده در دوردست» در خبرگزاری مهر با حضور حمیدرضا آصفی سخنگوی سابق وزارت خارجه، یاسر فریادرس مدیر مرکز مستند حوزه هنری و عوامل تولید این مستند رونمایی شد. گزارش مبسوط این رونمایی در پست بعدی منتشر خواهد شد.
کارگردان این مستند منصور فروزش و تهیه کنندگان آن منصور فروزش و سید محمد مهدی دزفولی می باشند و موضوع این مستند 54 دقیقه ای پناهجویان غیر قانونی ایرانی در اروپا می باشند.
برای مشاهده گزارش تصویری این مراسم رونمایی در خبرگزاری مهر، می توانید اینجا را نیز کلیک نمائید.