نسبت عدالت با انقلاب اسلامی
این یادداشت چند هفته قبل برای موسسه انقلاب اسلامی، ناظر به بیانیه گام دوم نوشته شده بود.
چهل سالگی انقلاب اسلامی، زمان خوب و مناسبی برای ارزیابی مسیر طی شده در این چهل سال و برنامه ریزی و هدفگذاری برای مسیر آینده است. در ادبیات دینی و فرهنگی سرزمین ما، چهل عددی است که از آن با عنوان پختگی یاد می شود و چهل سالگی سن بلوغ و رشد کامل یک نظام و یک جامعه و انقلاب توده ها می تواند باشد.
بیانیه گام دوم رهبری انقلاب اسلامی که در بهمن ماه امسال منتشر شد، ناظر به آینده و مسیر پیش روی انقلاب بود. روح کلی و سخن این بیانیه نیز برنامه ریزی و هدف گذاری برای آینده نظام و چهل سال بعدی آن در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی است.
چهل سالی که مسیر دشواری همراه با جنگ و ترورها و تحریم ها و خیانت های دوستان و دشمنان طی شد و در نهایت با تمام این کار شکنی ها، انقلاب اسلامی به چهل سالگی خود رسید.
اما سوال اینجاست که با توجه به این بیانیه و مسیر پیش رو و مسیر دشوار طی شده، و با توجه به مواضع ماه های اخیر رهبری انقلاب، چه آفت خطرناک و جدی در حال حاضر و احتمالا در آینده انقلاب اسلامی را تهدید می کند و می تواند باعث صدمات جبران ناپذیری برای انقلاب شود؟ چه خطری می تواند از همه خطرات گذشته خطرناکتر و مهمتر باشد؟
به نظر نگارنده این سطور و با توجه به فضای عمومی جامعه و با توجه به جنگ روانی های اخیر به نظر می رسد که عدالت اجتماعی و به صورت کلی مساله عدالت، مساله مهمی است که باید درباره آن در جامعه ایران و نسبتش با انقلاب اسلامی تامل جدی نمود.
جامعه کنونی ما با سوالات و گره های ذهنی فراوانی در این باره روبروست. عدالت و عدالت طلبی مساله ای است که رهبری انقلاب نیز سال گذشته درباره آن هشدار دادند و فرمودند در این حوزه متاسفانه نظام پیشرفت های قابل قبولی نداشته است.[1]
جامعه نیز در حال حاضر احساس میکند بحث عدالت در مفهوم عام خود در جامعه کنونی ایران با شبهات و سوالات جدی روبرو است. فاصله طبقاتی، وجود برخی از چهره ها و افراد که از رانت های مختلف همانند حقوق های نجومی، واردات بی حساب و کتاب و ... استفاده می کنند و عدم رسیدگی به فساد این افراد، بیش از پیش چهره نظام در عدم رسیدگی عادلانه به پرونده چهره های مهم و با نفوذ را مخدوش می کند. علاوه بر اینکه فاصله طبقاتی و شکاف بین مردم نیز این مساله را پیچیده تر می کند.
در این مسائل کم کاری قوه مجریه و قوه قضائیه مشهود است و درکنار آن ها نهادهای حاکمیتی همانند وزارت اطلاعات، سپاه پاسداران و ... نیز کم کاری های جدی را دارند که باعث افزایش موج نارضایتی در جامعه شده است.
اما چه باید کرد؟ آرمان های انقلاب اسلامی درباره عدالت چه بود، قانون اساسی درباره عدالت چه می گوید و در حال حاضر عدالت در جامعه ما در چه وضعی قرار دارد؟
خطاب اصلی رهبری انقلاب در این بیانیه با جوانان بود و ایشان جوانان دهه های پس از پیروزی انقلاب را ادامه دهندگان راه انقلاب نامیدند و خطاب اصلی خود را این طیف قرار دادند و در فرازهایی از این بیانیه نیز به مساله عدالت طلبی و روحیه مطالبه گری و انقلابی بوده اشاره کردند. این نشان میدهد که رهبری انقلاب از جوانان دغدغه مند مطالبه ای را انجام می دهند که سازمان ها و نهادهای مربوطه دیگر از انجام آن به هر دلیلی عاجز بوده اند. اما چرا تمرکز بر روحیه انقلابی و مساله عدالت طلبی مد نظر رهبری انقلاب است؟
عدالت مساله ای که بارها رهبری انقلاب تاکید کردند هدف اصلی انقلاب اسلامی محقق کردن عدالت در جامعه اسلامی در ابعاد گوناگون بود. چنانچه عدالت در جامعه محقق نشود گویی انقلاب اسلامی نیز نتوانسته است به پیروزی کامل خود برسد. مضاف بر اینکه محقق نشدن عدالت می تواند خود زمینه ساز سقوط نظام اسلامی نیز باشد. پس مساله عدالت مساله ای کلیدی و تعیین کننده در ادامه مسیر انقلاب و حیات انقلاب است.
در قانون اساسی نیز اصول متعدد و مصرحی به بحث عدالت می پردازد که از جمله آن ها اصول 150 به بعد قانون اساسی که در ذیل توجه به قوه قضائیه است می باشد که این نهاد را موظف به برقراری عدالت می کند.
از این ها گذشته در سخنان رهبری فقید انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) در سال های ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی نیز به مساله عدالت طلبی و عدالت گرایی نیز فراوان توجه شده بود.
به عنوان نمونه ایشان در سخنرانی های ابتدایی خود در بهمن و اسفندماه 1357 در تهران، یکی از دلایل اصلی سقوط رژیم پهلوی را عدم تحقق و توجه به عدالت و وجود نابرابری و بی عدالتی در نظام سابق عنوان کردند و انذار به این مطلب دادند که اگر در نظام عدالت محقق نشود، خطر سقوط آن نظام جدی است.[2]
به هرحال به عنوان جمع بندی می توان اینگونه بیان نمود که روح کلی بیانیه رهبری انقلاب، خطاب به جوانان است و اینکه جوانان انقلابی با مد نظر قراردادن این بیانیه به صورت آتش به اختیار، به مسائل گوناگون از جمله مساله ادامه مسیر انقلاب توجه نمایند که یکی از مصادیق آن همین مساله عدالت طلبی و مطالبه عدالت در جامعه اسلامی است. فراموش نکنیم پس از مرحله انقلاب اسلامی نظام سازی و دولت سازی اسلامی که مبنای این دو عدالت طلبی است و انقلابی که هدف خود را تمدن سازی اسلامی قرار داده است اگر در مساله عدالت طلبی نتواند به خوبی عمل کرده و عدالت را در جامعه محقق کند، به یقین به نتیجه مطلوب نخواهد رسید و حتی شکست آن نیز دور از ذهن نخواهد بود.
این حدیث نبی مکرم اسلام را فراموش نکنیم که فرمودند: "الملک یبقی مع الکفر و لا یبقی مع الظلم."
[1] دی ماه 1396، سخنرانی در جمع آحاد مردم به مناسبت سالگرد حماسه 9 دی ماه
[2] سخنرانی های 24 و 25 بهمن ماه 1357، مدرسه علوی تهران
